Voor het eerst hebben astronomen een atmosfeer ontdekt rond een exoplaneet die ongeveer even groot is als de aarde. De rotsachtige planeet draait op 39 lichtjaar afstand rond een zwakke ster. De atmosfeer kan erop duiden dat de planeet water bevat.
Tot dusver vonden astronomen vooral atmosferen bij ‘hete Jupiters’. Van deze enorme exoplaneten is het erg onwaarschijnlijk dat ze leven kunnen herbergen.
Exoplaneet GJ 1132b werd waargenomen toen die voor zijn koele rode dwergster langs bewoog. Daarbij blokkeerde de planeet een deel van het sterlicht. Astronomen van de University of Keele in het Verenigd Koninkrijk maten de kleine afname in de helderheid van de ster. Ze achterhaalden dat de planeet 1,4 keer zo groot en 1,6 keer zo zwaar is als de aarde.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Wanneer de astronomen het licht in een bepaald golflengtegebied maten, leek de planeet net iets groter dan bij andere golflengten. Dit kan alleen verklaard worden door een atmosfeer die licht van sommige golflengten tegenhoudt. De ontdekking is gepubliceerd in vakblad Astronomical Journal.
Waterwereld
Hiermee hebben de astronomen voor het eerst een atmosfeer aangetroffen rond een exoplaneet die qua grootte en massa vergelijkbaar is met de aarde. Eerder was al een waterloze atmosfeer ontdekt rond planeet 55 Cancri e, die weliswaar slechts 1,6 keer zo groot is als de aarde, maar wel zes tot acht keer zo zwaar.
‘Dit is geen bewijs voor leven op een andere planeet, maar wel een belangrijke stap in de goede richting’, zegt onderzoeksleider John Southworth. ‘Met ons onderzoek hebben we een eerste voorzichtige poging gedaan de atmosfeer van kleinere, aardachtige planeten te bestuderen.’
De astronomen simuleerden een heleboel mogelijke atmosferen voor GJ 1132b. Ze concluderen dat een atmosfeer met veel water, veel methaan of beide de waarnemingen zou verklaren. De exoplaneet is iets groter en een stuk warmer dan de aarde. Volgens de astronomen duidt dat op de mogelijkheid van een ‘waterwereld’ met een atmosfeer van hete stoom.
Rechtstreeks waarnemen
Analyse van de chemische samenstelling van de atmosfeer kan in de toekomst de aanwezigheid van leven verraden. Ozon, dat ontstaat wanneer planten zuurstof omzetten, is bijvoorbeeld een atmosferisch levensteken. Datzelfde geldt voor methaan, hoewel dat ook kan worden opgewekt door vulkanische activiteit.
De James Webb Space Telescope (JWST), die Nasa volgend jaar lanceert als opvolger van de Hubble-ruimtetelescoop, zal krachtig genoeg zijn om de atmosferen van aardachtige exoplaneten te onderzoeken. Daarnaast zijn er plannen voor een nog grotere telescoop: de High Definition Space Telescope (HDST), die met een twaalf meter brede spiegel de spiegel van de JWST in grootte zou verdubbelen. Een dergelijke telescoop kan planeten in nabije stersystemen rechtstreeks waarnemen en in de atmosferen naar levenstekenen zoeken. De lancering van de HDST zal echter niet voor 2030 plaatsvinden.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder:
- Planetenhoppend leven mogelijk rond dwergster TRAPPIST-1
- Zeven ‘aardes’ gevonden rond nabije dwergster
- Potentieel leefbare planeet ontdekt rond dichtstbijzijnde ster Proxima Centauri
- Dit zijn de twintig planeten die het meest geschikt zijn voor buitenaards leven
- Exoplaneet ontdekt met drie zonnen aan de hemel