Ben Feringa kreeg in oktober de Nobelprijs voor scheikunde. Donderdag spreekt hij tijdens de bekendmaking van het New Scientist Wetenschapstalent 2017. ‘Er is nu veel meer competitie dan in de tijd dat ik begon.’
Het applaus is luid, enthousiast en lijkt bijna niet te stoppen. Het is de middag van 6 oktober 2016 en scheikundige Ben Feringa heeft zojuist vernomen dat hij de Nobelprijs voor scheikunde heeft gewonnen, voor de ontwikkeling van moleculaire machines. Vanuit zijn lab op de bètafaculteit van de Rijksuniversiteit Groningen probeert hij zich een weg te banen langs honderden enthousiaste medewerkers en studenten op weg naar een collegezaal waar hij een minutenlange ovatie in ontvangst zal nemen.
Iedereen deelt mee in de vreugde: van burgemeester Peter den Oudsten tot rector magnificus Elmer Sterken, en van zijn vrouw Betty Feringa tot decaan Jasper Knoester.
Van Abcoude naar Tuvalu: een sterk staaltje Opperlans
Yannick Fritschy laat een sterk staaltje Opperlans zien: geknutsel met de Nederlandse taal.
We zijn nu ruim een half jaar verder en volgens Feringa is het ‘busy as always’. Hij is net terug uit Spanje, waar hij een voordracht heeft gehouden voor zevenhonderd studenten en vanmiddag wachten vierhonderd bovenbouwleerlingen van de plaatselijke middelbare school. ‘Het is leuk en eervol, maar er komt wel ontzettend veel op me af,’ zegt hij. ‘Natuurlijk hield ik ook lezingen en colleges voor het winnen van de Nobelprijs, maar nu lijkt het alsof iedereen iets wil. Van de plaatselijke politiek, een medisch congres, een club van ondernemers tot de Rotary Club. Ik kan natuurlijk niet overal op ingaan, maar wetenschappelijke activiteiten en onderwijsgerelateerde zaken krijgen natuurlijk voorrang.’
Wat is voor u de grootste verandering geweest?
‘Ik ben in een wereld terechtgekomen die ik voorheen niet kende. De aandacht, trots en de manier waarop mensen meeleven: dat is ongekend. Als ik nu ergens kom spreken of als ik zit te werken in de trein, wordt er om de haverklap om een selfie gevraagd. Dat is natuurlijk leuk, maar ik moest er ook aan wennen. Ik hoef niet zo nodig in de belangstelling te staan.’
Daags na het bekendmaken van de prijs pleitte u voor een miljard euro voor fundamenteel onderzoek. Hoe staat het daarmee?
‘De mensen van de Kenniscoalitie, de samenstellers van de Nationale Wetenschapsagenda, hebben een plan neergelegd bij de minister en ze is op de hoogte. En nu is het afwachten tot er een nieuw kabinet is geformeerd. Maar die nieuwe regering zal lef en durf moeten tonen en ik betwijfel of ze dat zullen doen. Natuurlijk is het goed dat de Nationale Wetenschapsagenda bepaald onderzoek met 20 miljoen euro financiert. Maar dat is een druppel op een gloeiende plaat. We staan een de vooravond van een nieuwe industriële revolutie. Qua duurzame ontwikkeling en energieverbruik worden we geconfronteerd met enorme uitdagingen. Dan is een windmolenpark best leuk, maar absoluut niet voldoende.’
U gaat spreken op een avond over talent. Gaan we in Nederland goed met onze talenten om?
‘We moeten veel meer durf tonen en een drastische stap zetten, anders zie ik onze toekomst somber in. Een voormalig promovendus van me werkt nu als hoogleraar in China. Ze hebben daar betere laboratoria, de apparatuur is daar geavanceerder en jonge mensen worden daar veel meer uitgedaagd. We lopen nu al achter en als er niets gebeurt, lopen we over tien jaar helemaal niet meer mee in de kopgroep.’
.jpg)
Is het voor jonge wetenschappers nu anders in dan dertig jaar geleden, toen u begon?
‘Er is nu veel meer competitie dan in de tijd dat ik begon. Heel veel wetenschappers strijden om dezelfde beurzen. Daarnaast wordt er veel meer tijd besteed aan wat ik het verantwoordingscircuit noem en aan de administratie. Wat ik belangrijk vind is dat jonge wetenschappers voldoende tijd krijgen om na te denken en zo tot originele ideeën komen.’
Wat wilt u deze mensen meegeven?
‘Volg je droom en maak het jezelf niet te gemakkelijk. Het is belangrijk dat mensen zelf ontdekken waar ze energie van krijgen. Als je dat eenmaal weet, moet je ook de grenzen opzoeken van je kunnen. Dan moet je je niet meer laten afleiden en je intuïtie volgen. Dan kan je het ver schoppen in de wetenschap.’
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder:
- Jef Beerten (finalist Wetenschapstalent 2017): ‘Je kunt niet de knop voor “meer zon” of “minder wind” inschakelen’
- Mariëtte Boon (finalist Wetenschapstalent 2017): ‘We zouden best de kou wat meer mogen opzoeken’
- Bastiaan Rijpkema (finalist Wetenschapstalent 2017): ‘Zelfcorrigerend vermogen is het sleutelprincipe van democratie’
- Sofie Thijs (finalist Wetenschapstalent 2017): ‘Veel bacteriën kunnen ons juist beschermen’
- Michelle Moerel (finalist Wetenschapstalent 2017): ‘Horen doe je met je brein’
- Ontmoet de Nobelprijswinnaar die van een enkel molecuul een werkende auto kan maken
- François Englert: ‘De theoretische fysica zit in een crisis’
- ‘Nobelprijswinnaars zijn allemaal interessante mensen waar je naar wilt luisteren’