Voor het eerst hebben onderzoekers een significante hoeveelheid vloeibaar water gevonden op Mars. Anderhalve kilometer onder het ijs van Mars’ zuidpool schuilt waarschijnlijk een 20 kilometer brede zoutwaterlaag.
De zoektocht naar water op Mars duurt al tientallen jaren. Eerder ontdekten we al dat er een heel klein beetje waterdamp in de atmosfeer zit en dat op de polen grote hoeveelheden waterijs is (naast bevroren CO2). Af en toe is het oppervlak van de rode planeet ’s ochtends zelfs bedekt met een laagje aangevroren waterdamp. Maar nu hebben Italiaanse onderzoekers voor het eerst ook een aanzienlijke hoeveelheid vloeibaar water gevonden onder het zuidpoolijs, schrijven zij in vakblad Science.
Druk
Vloeibaar water is een van de pijlers van het leven – in ieder geval op aarde. Maar op het gortdroge en meestal ijskoude oppervlak van de rode planeet maakt vloeibaar water weinig kans. Dat komt doordat de luchtdruk op Mars minimaal is: zo’n 0,006 bar, minder dan een honderdste van de luchtdruk op aarde. Water is bij zulke lage druk niet graag vloeibaar. Vandaar dat bovengrondse meren op de rode planeet ontbreken, al waren ze er in het verleden waarschijnlijk wel.
Is het aardse magneetveld de weg kwijt?
Volgens sommigen kan het aardmagneetveld elk moment omkeren. Is er reden tot zorg?
Maar ónder het oppervlak kan de druk verder oplopen en is vloeibaar water wel mogelijk. MARSIS – een instrument aan boord van ESA’s Mars Express – speurde met radargolven naar dat soort verborgen water onder het droge oppervlak. Al dertig jaar geleden suggereerde planeetonderzoeker Stephen Clifford dat er onder de ijskap een laag water zou kunnen liggen, maar tot nu toe was iets dergelijks nog niet gevonden.
Zout badje
Tussen 2012 en 2015 vloog de Mars Express meerdere keren over de zuidpool, waar een plakkaat van waterijs, koolstofdioxide-ijs en ingevangen stof ligt. Bij het ‘scannen’ van deze ijsplakkaat, bleek op één plek een opvallend sterk reflecterende laag te schuilen.
Die reflecties zie je bij de overgang tussen twee verschillende lagen – bijvoorbeeld ijs en zand, of water en steen. In dit geval waren ze een stuk sterker dan bij de omliggende ijskap, waar het ijs gewoon op steen of sediment ligt. Op aarde komen zulke sterkte reflecties eigenlijk alleen maar voor bij de overgang tussen water en ijs, in meren onder Antarctica en Groenland. Een teken dat ook hier water onder het ijs verstopt ligt.
Jeffrey Plaut van NASA’s Jet Propulsion Lab in Californië is nog wat terughoudend. Hij noemt de resultaten veelbelovend, maar waarschuwt dat de heldere reflectie ook zou kunnen komen door een afwijkend stukje koolstofdioxideijs of door bijzonder puur waterijs.
Pierenbadje of modderpoel
Het ondergrondse meer ligt ongeveer anderhalve kilometer onder het ijs, en strekt zich grofweg 20 kilometer uit. Overigens is de precieze vorm lastig te bepalen, omdat MARSIS pixels schiet van een paar vierkante kilometer groot. Ook de diepte van het meer is nog een tikje onduidelijk, al moet het wel minstens enkele tientallen centimeters diep zijn. Bij een dunnere laag water had MARSIS het signaal namelijk niet kunnen oppikken. Bij de ijslaag zelf is het zo’n zeventig graden Celsius onder nul. Dat het water hier toch vloeibaar is, komt waarschijnlijk door de vele zouten die in het meer opgelost zijn.
‘Als de conclusies kloppen, dan is dit de grootste hoeveelheid vloeibaar water die vandaag de dag op Mars gevonden is,’ zegt Plaut. ‘Dat heeft gevolgen voor de klimaatgeschiedenis en voor de kans dat er op Mars leven mogelijk is.’
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.