Astronomen hebben een uniek planetenstelsel ontdekt. Rond dwergster TRAPPIST-1 draaien maar liefst zeven planeten ter grootte van de aarde. Bovendien bevinden drie van de planeten zich in de leefbare zone om de ster, waardoor er misschien leven mogelijk is.
De dwergster en zijn zeven planeten bevinden zich in het sterrenbeeld Waterman, op slechts 40 lichtjaar van de aarde. Dat is op de schaal van het universum praktisch in onze achtertuin. Astronomen kregen de planeten in het vizier met behulp van een hele trits aan telescopen in de ruimte en op aarde, waaronder twee telescopen in Chili: de TRAPPIST-South en de Very Large Telescope (VLT). Voor het eerst hebben onderzoekers zoveel planeten ter grootte van de aarde in één planetenstelsel gevonden. Het internationale onderzoeksteam dat dit wapenfeit op zijn naam mag schrijven, stond onder leiding van Michaël Gillon van de universiteit van Luik. De bevindingen werden gepubliceerd in Nature.
De planeten verraadden hun bestaan doordat ze bij elk rondje om hun ster voor een dipje zorgen in het sterlicht dat de aarde bereikt. Uit dit soort dipjes kunnen astronomen aflezen hoe groot planeten zijn, wat hun samenstelling is en wat voor baan ze beschrijven. De zeven ontdekte planeten blijken allemaal vergelijkbaar in grootte met de aarde en Venus of net iets kleiner. Dichtheidsmetingen laten zien dat de binnenste zes waarschijnlijk rotsachtig zijn. Bovendien leidden de onderzoekers uit de baan van de planeten af dat de temperatuur op hun oppervlak relatief gematigd is.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Leefbare zone
De rode dwergster TRAPPIST-1 is een stuk kleiner dan de zon en straalt een stuk minder warmte uit. De ster is maar net iets groter dan de planeet Jupiter. Doordat de zeven planeten een stuk dichter om hun ster heen draaien dan de planeten in het zonnestelsel – ze staan allen dichter op hun ster dan Mercurius op de zon – krijgen de binnenste zes voldoende energie om vloeibaar water op het oppervlak mogelijk te maken. Drie daarvan bevinden zich zelfs in de ‘leefbare zone’ rond de ster, waar permanent vloeibaar water op het oppervlak mogelijk is.
Volgens Ignas Snellen, astronoom aan de universiteit Leiden en niet betrokken bij het onderzoek, betekent de ontdekking van de zeven planeten rond TRAPPIST-1 dat er waarschijnlijk nog meer potentieel leefbare planeten bestaan dan tot nu toe werd aangenomen. ‘Dit onderzoeksteam is het eerste dat naar planeten rond dit soort kleine sterren zoekt. Dat ze zo snel, zo veel aardachtige planeten vinden, betekent dat ze óf heel veel geluk hadden, óf dat dit soort stelsels gewoon heel veel voorkomen.’
Zoektocht naar buitenaards leven
Het stelsel rond TRAPPIST-1 zal de komende jaren een belangrijk doelwit worden in de zoektocht naar buitenaards leven. Er komen nieuwe telescopen in gebruik die de zeven planeten verder onder de loep gaan nemen. Zo wordt in 2018 de James Webb-telescoop de ruimte ingeschoten. ‘Daarmee kunnen we onderzoeken of de planeten een atmosfeer hebben waar water of CO2 in zit’, zegt Snellen. Maar misschien wel spannender is de ingebruikname van de European Extremely Large Telescope in 2024. ‘Daarmee kunnen we zelfs op zoek naar sporen van leven.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: