Bijna 900 miljoen jaar geleden knalden twee objecten op elkaar – een zwart gat en een neutronenster – waardoor schokgolven door de ruimtetijd rolden. Op 14 augustus spoelden deze zwaartekrachtsgolven over de aarde heen. De twee Amerikaanse LIGO-detectoren en de Italiaanse Virgo-detector pikten de golven op.
‘We zijn er erg zeker van dat we getuige zijn van een zwart gat dat een neutronenster opslokt’, zegt Susan Scott, theoretisch natuurkundige aan de Australische Nationale Universiteit in Canberra. Zij is onderzoekersleider bij het ARC Centre of Excellence voor zwaartekrachtsgolvendetectie.
Als de observatie klopt, zou dat de set catastrofale gebeurtenissen die onderzoekers hoopten te ontdekken met LIGO compleet maken. Op de wensenlijst stond een botsing van twee zwarte gaten, een botsing tussen twee neutronensterren, en de samensmelting van een zwart gat en een neutronenster.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Zeker buitenaards
In april dachten LIGO-onderzoekers ook al even dat ze een samensmelting tussen een neutronenster en een zwart gat hadden gezien. Daar moesten ze echter op terugkomen omdat de meting mogelijk het resultaat was van achtergrondruis: trillingen van aardse oorsprong.
Deze keer zijn de onderzoekers er vrijwel zeker van dat het signaal echt van buiten de aarde afkomstig is. ‘De eigenschappen van het signaal lijken sterk op een samensmelting tussen twee objecten. En de eerste berekeningen van de massa’s lijken erop te wijzen dat het gaat om een zwart gat en een neutronenster’, zegt Scott.
Neutronenstervermoedens
Wereldwijd zijn onderzoekers nu aan het rekenen om de identiteit van de twee betrokken objecten te bevestigen. Astronomen zijn het erover eens dat één van de objecten een zwart gat is, gezien de grootte ervan. De eerste schattingen van het tweede, kleinere object lijken te wijzen op een neutronenster. ‘Maar er is een kleine kans dat het om een erg licht zwart gat’, zegt Scott. Als dat zo is, dan zou het veruit het lichtste zwart gat zijn dat astronomen ooit hebben waargenomen. ‘We bestuderen nu het signaal om te kijken of we kunnen bevestigen dat het object zich als een neutronenster gedroeg toen het naar het zwart gat draaide’, zegt Scott.
Als de wensenlijst compleet is, wil dat niet zeggen dat LIGO zal worden uitgeschakeld. ‘Dit is slechts het einde van het begin’, zegt Scott.
