Zou je ook wel eens willen dat verkouden collega’s thuis bleven in plaats van te zitten hoesten en niezen op kantoor? In tegenstelling tot sommige mensen lijken mieren wel te begrijpen dat je contact met anderen moet vermijden als je ziek bent. Foeragerende mieren beperken na blootstelling aan een ziekmakende schimmel het contact met de rest van het nest.
Met behulp van een geautomatiseerd mierenvolgsysteem bestudeerden onderzoekers van de universiteit van Lausanne, Zwitserland, kolonies van wegmieren (Lasius niger). De werksters in deze kolonies zijn verdeeld in kinderverzorgsters en voedselverzamelaars. Die laatste categorie werkt buiten het nest, waar het risico om een infectie op te lopen het grootst is. De voedselverzamelaars komen niet vaak in contact met mieren binnen in het nest.
Dodelijke schimmel
De onderzoekers stelden sommige van de voedselverzamelaars bloot aan sporen van de schimmel Metarhizium brunneum. Als de sporen zich hechten aan de huid van een mier, dringt de schimmel na een dag of twee de mier binnen, met de dood tot gevolg.
‘Ik probeer robots te ontwikkelen die ook echt een nieuwe stap maken’
Hoe werkt vliegen? Dat lijkt een simpele vraag, maar voor luchtvaarttechnicus en bioloog David Lentink is het een levenslange zoektocht.
Binnen een dag na blootstelling aan de schimmel – dus voordat de mieren ziek werden – verwijderden de groepen werksters zich van elkaar. Voedselverzamelaars die aan de schimmel waren blootgesteld, brachten nog meer tijd door buiten het nest door en maakten minder contact met andere werksters. Ook voedselverzamelaars die niet aan de schimmel waren blootgesteld, namen maatregelen om zich te isoleren. De verzorgsters brachten het kroost dieper het nest in.
Hoe de mieren de infectie precies herkennen, is niet duidelijk. Mogelijk zijn ze in staat de sporen zowel op andere mieren als op hun eigen lichaam te identificeren.
Koningin buiten schot
Uit simulaties blijkt dat door deze gedragsveranderingen de verspreiding van de infectie vermindert. Gezonde werksters en de koningin blijven daardoor buiten schot.
Dergelijke reacties passen bij sociale insecten. De koningin is de enige die zich reproduceert, wat betekent dat er evolutioneel voordeel te behalen is als individuen zich gedragen op een manier die gunstig is voor de hele kolonie.
‘We kunnen van sociale insecten leren hoe we kunnen voorkomen dat ziektes op de hele bevolking worden overgedragen’, zegt hoofdonderzoeker Nathalie Stroeymeyt. Al moeten we misschien niet in alles een voorbeeld nemen aan de mieren, geeft ze toe. ‘We kunnen niet echt aan zieke mensen vragen om zich op te offeren en moederziel alleen te sterven.’
De resultaten verschenen in Science.