Maeike Zijlmans onderzoekt waar epilepsie ontstaat door te kijken naar signalen uit de hersenen. Voor haar werk, waarmee behandelingen van deze neurologische ziekte verbeterd kunnen worden, ontving Zijlmans een For Women in Science-beurs.
Hoe belangrijk vindt u het dat er beurzen zijn speciaal voor vrouwen in de wetenschap?
‘Er bestaat een grote discrepantie tussen het aantal gepromoveerde vrouwen en het aantal vrouwelijke hoogleraren. In vergelijking met andere landen loopt Nederland daar ontzettend in achter. Zolang dat scheef zit is het goed dat er aandacht voor is, bijvoorbeeld met beurzen om vrouwen te stimuleren voor wetenschap te kiezen.
‘Bovendien hebben vrouwen iets bij te dragen. De wetenschap was tot nu toe vooral gericht op grote nieuwe ideeën. De kans op weer een grote op zich zelf staande doorbraak, wordt volgens mij steeds kleiner. Om tot nieuwe inzichten te komen is het steeds belangrijker om verbanden te leggen tussen verschillende wetenschapsgebieden. Ik denk dat vrouwen dat goed kunnen. Daarnaast mis je vijftig procent van je talent zonder vrouwen.’
Waar denkt u dat de discrepantie tussen mannen en vrouwen vandaag komt?
‘Naar mijn idee zit dat voor een deel bij de vrouwen zelf. Die laten zich weerhouden door onzekerheid. Gemiddeld genomen denk ik dat een man eerder naar voren zal treden om aanspraak te maken op een positie. Volgens mij is dat onterecht, omdat er veel talentvolle vrouwen zijn die het wel willen maar zich te bescheiden opstellen.
‘Verder bleek uit onderzoek dat zowel mannen als vrouwen eerder een man kiezen dan een vrouw, zelfs als ze dezelfde kwaliteiten hebben. Het is dus ook een cultuurding. Het systeem is nog erg ingericht op de manier waarop mannen dingen aanpakken. Ik denk dat daar nog veel in te bereiken is. Het is daarom goed dat er regelingen zijn om vrouwen meer kansen te geven.’
'Stel een leeftijdsgrens in voor euthanasie bij psychisch lijden'
We moeten terughoudender zijn met het aanbieden van euthanasie bij psychisch lijden, stelt psychiater Jim van Os. Vooral bij jonge mensen.
U doet zelf onderzoek naar de oorsprong van epilepsie in de hersenen. Waarom is het belangrijk om de oorsprong te vinden?
‘Epilepsie ontstaat vaak in een klein gebiedje in de hersenen. Waar die plek zit verschilt per patiënt. De kunst is om te vinden waar het zit. Als dat gelukt is, kan je epilepsie genezen door dat gebiedje uit de hersenen weg te halen. Snijden in de hersenen brengt risico’s met zich mee, dus moeten we zo precies mogelijk weten waar dat gebiedje zit.
‘Tot nu toe deden we dat door te kijken waar de aanvallen vandaan komen. Daarvoor moesten we de patiënten langere tijd opnemen om te wachten op een aanval. Dat kost veel tijd en is vervelend voor de patiënt. Bovendien kan het gebiedje niet erg precies bepaald worden, omdat de locatie van een aanval een afgeleide is van de plek van het zieke hersenweefsel.’
Op welke manier zoekt u naar zo’n gebiedje?
‘We meten de elektrische activiteit van de hersenen met een elektro-encefalogram (eeg). Daarbij kijken we naar trillingen met hele hoge frequenties (boven 80 Hz). Die trillingen zijn typisch voor epileptisch weefsel. Ik ben ervan overtuigd dat er in dat signaal een heilige graal zit die heel direct naar het epileptische weefsel wijst. Daarom wil ik die trillingen perfect kunnen meten.
‘Inmiddels hebben we gezien dat bij patiënten bij wie de operatie niet volledig geslaagd is de trillingen nog steeds te zien zijn. Een verband tussen de trillingen en epileptische aanvallen is daarmee aangetoond.
‘Momenteel worden de metingen vaak gedaan door elektroden in de hersenen te plaatsen. Dat is een ingrijpende meetmethode die ook veel tijd kost. Daarom wil ik een manier ontwikkelen waarmee we de trillingen aan de buitenkant kunnen meten. Een makkelijkere meetmethode kan ook eenvoudiger in andere landen toegepast worden, zodat we meer data verzamelen. Daarmee kunnen we dan nog veel preciezer bepalen wat het signaal is en wat het betekent.’
Wat kunt u in de toekomst met een perfect signaal doen?
‘Momenteel worden alleen patiënten geopereerd waarbij de medicatie niet goed werkt. Als we beter kunnen bepalen waar het epilepsiegebiedje zit, dan wordt de operatie veiliger. We kunnen het dan bij meer mensen toepassen, zoals bij jonge kinderen zodat die de rest van hun leven geen last meer van hebben van epilepsie.
‘Bovendien kunnen we met het signaal ook beter bestuderen wanneer en hoe epilepsie precies ontstaat en welk effect het heeft op de hersenen. Het opent een heel veld aan nieuwe onderzoeksmogelijkheden.’
Op 29 november ontving Maeike Zijlmans een Nederlandse For Women in Science-beurs. Deze beurs wordt jaarlijks uitgereikt aan twee vrouwelijke topwetenschappers op het gebied van Life Sciences door L’Oréal en UNESCO in samenwerking met het Netherlands Institute for Advanced Study (NIAS) en het Landelijke Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH).
Lees verder: