Goed nieuws voor notoire bankhangers: wetenschappers zijn mogelijk een pil op het spoor die stilzitters vrijwel alle voordelen van een strak trainingsregime kan geven.
Overigens wordt de nieuwe trainingspil niet ontwikkeld voor sporthaters, maar juist voor mensen die vanwege gezondheidsoverwegingen niet meer kunnen sporten. Mensen met ernstige hartaandoeningen, bijvoorbeeld. Of mensen bij wie diabetes de benen ernstig heeft aangetast.
De onderzoekers hebben de pil in eerste instantie getest bij muizen. Ze beschreven vorige week in het vakblad Cell Metabolism hoe ze de diertjes rondjes lieten lopen in een rad. Muizen die de pil slikten hielden dat 270 minuten vol, terwijl muizen zonder de pil na 160 minuten al tegen de limieten van hun uithoudingsvermogen aanliepen – een verbetering van 70 procent. De pil werkte dus grofweg net zo goed als flink trainen om het uithoudingsvermogen te verhogen.
We laten complotdenkers te veel twijfel zaaien over HPV-vaccins
We leven in een tijd van vaccinatie-angst, waarin complottheorieën welig tieren. We moeten tegengas geven, zegt onderzoeker Simon Williams.
Bovendien bleek het slikken van de pil ook nog eens goed voor de gezondheid. De muizen kregen het spul acht weken lang. In die periode bleken de dieren minder snel vet op te slaan en konden ze hun bloedsuikerspiegels beter onder controle houden. Dat zou mogelijk betekenen dat de pil ook gunstige effecten heeft voor mensen met diabetes.
Olympische spelen
Toch is het verstandig niet te snel te enthousiast te worden. Het medicijn, met de weinig spannende naam GW501516 is namelijk al langer bekend. Farmacieconcern GlaxoSmithKline bestudeerde het al in de jaren negentig, toen nog als middel dat hart- en vaatziekten moest bestrijden. Tijdens eerste onderzoeken bleek echter dat het middel mogelijk het risico op kanker zou verhogen. Daarop besloot het bedrijf de ontwikkeling van het medicijn te stoppen.
Universitaire onderzoekers zijn de jaren daarna echter gewoon doorgegaan met onderzoek naar GW501516. Een jaar of tien geleden ontdekten zij op die manier dat het middel ook nog eens het uithoudingsvermogen kon verbeteren. Daarop zijn vooral sporters met de pil aan de haal gegaan. Zo slikten een aantal atleten het tijdens de Olympische Spelen van Beijing in 2008. Kort daarna kwam het middel op de verboden lijst.
Moleculair niveau
Dat de onderzoekers nu toch weer bij deze pil uitkwamen, komt omdat de auteurs van het onderzoek al langer bezig zijn om de effecten van sporten op het lichaam te ontrafelen. Zij zoeken naar veranderingen op moleculair niveau, met als doel dergelijke effecten op termijn met een veiligere pil – niet per se deze, dus – ook op te kunnen wekken. Volgens de onderzoekers zouden zij de huidige versie van het medicijn al veiliger hebben gemaakt, en mogelijk zelfs al binnen een jaar kunnen beginnen met mensentesten.
Tijdens hun huidige onderzoek ontdekten zij dat de pil vooral effect had op de mate waarin het lichaam vet verbrandt om aan energie te komen. De pil veranderde de activiteit van wel duizend verschillende genen. De meeste daarvan waren betrokken bij het afbreken en verbranden van vet. Een aantal andere genen werd juist onderdrukt, waaronder genen die verantwoordelijk zijn voor het omzetten van suiker in energie.
Uitgeput
Fysiek trainen heeft een soortgelijk effect op de menselijke energiehuishouding. De omschakeling van suikerverbranding naar vetverbranding zorgt er namelijk voor dat je uithoudingsvermogen groter wordt. Bij heftig sporten raak je anders te snel door je bloedsuiker heen. En waar spieren best op vetverbranding kunnen overschakelen, kan ons brein dat veel slechter. Sommige gebieden kunnen zelfs uitsluitend functioneren op suikerverbranding. Wanneer je, met andere woorden, je suikervoorraad langer kunt bewaren voor je brein, duurt het ook langer totdat je ’tegen de muur loopt’ – het punt waarop je zowel mentaal als fysiek uitgeput raakt.
Tot nog toe was de basis onder dat omschakelingsproces nog in nevelen gehuld. Wel wisten onderzoekers al langer dat een bepaald type eiwit (PPARD) bij dit proces betrokken was. Eerder onderzoek van dezelfde groep had al aangetoond dat muizen bij wie de aanmaak van dat eiwit gestimuleerd werd, ook een beter uithoudingsvermogen kregen. Het slikken van de pil bleek op genetisch niveau de aanmaak van datzelfde eiwit te stimuleren.
Betere doorbloeding
Overigens werkt het slikken van deze pil niet helemaal hetzelfde als echte fysieke arbeid. Zo misten de pillenslikkende muizen een aantal kenmerkende veranderingen in hun spieren. Sportende muizen (en mensen) ontwikkelen bijvoorbeeld een betere doorbloeding van hun spieren, en schakelen in de aanmaak van nieuw spierweefsel over op weefsel dat beter functioneert op vetverbranding. Die effecten waren bij de pilslikkers niet te zien.
Mochten de onderzoekers er inderdaad in slagen een variant van de pil te ontwikkelen die je langdurig veilig kunt slikken – en dat is nog geenszins zeker – dan biedt de pil een grote uitkomst voor mensen die nu niet kunnen sporten. Terwijl juist die groep veel baat zou hebben bij de positieve gezondheidseffecten van die inspanning.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws. Meld je vandaag nog aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: