Onze voorouders domesticeerden grote beesten om het leven gemakkelijker te maken. Vandaag de dag onderzoeken wetenschappers of ook de allerkleinste wezens op aarde ons kunnen helpen. Microbioloog Sofie Thijs (29) van de Universiteit Hasselt bekijkt hoe met bacteriën vervuilde schietterreinen gereinigd kunnen worden.
Voor uw doctoraal-onderzoek was u vaak op schietvelden, waarom?
‘Veel militaire oefenterreinen in België, maar ook Nederland, zijn ernstig vervuild. Vanuit de Belgische defensie klonk de vraag of daar wat aan te doen is.’
Waarom zijn die plekken zo vervuild?
‘Bij schietoefeningen van het leger komen allerlei giftige stoffen vrij. De bekende springstof TNT bijvoorbeeld, maar ook het vergelijkbare DNT. Deze stoffen komen vervolgens in de bodem terecht. Bij het schietterrein in de buurt van Hasselt trof ik heuse dead zones aan.’
‘Ik probeer robots te ontwikkelen die ook echt een nieuwe stap maken’
Hoe werkt vliegen? Dat lijkt een simpele vraag, maar voor luchtvaarttechnicus en bioloog David Lentink is het een levenslange zoektocht.
Dead zones?
‘Ja, dat zijn vervuilde stroken waar niets meer groeit. Op een ander terrein nabij Hasselt bevindt zich een bassin vol vervuild water, dat bij iedere regenbui overstroomt. Ik heb vogels gezien die dood naast het bassin lagen omdat ze van dat water hadden gedronken.’
Oei. Hoe kunnen micro-organismen dit probleem oplossen?
‘Ik heb onderzocht of bepaalde bacteriën TNT kunnen verwerken. Onder meer Pseudomonas en Raoultella ornithinolytica lukte dat aardig goed.’
Zo’n kleine Raoultella houdt wel van een hapje giftig TNT?
‘Zij kunnen er prima tegen en halen er zelfs energie uit. Daarna zetten ze het TNT om in een stof die voor planten en dieren niet giftig is.’
Wat handig. Moeten we nu een krat vol met bacteriën uitstrooien over zo’n schietveld?
‘Een betere manier is het aanplanten van bepaalde planten. Je weet wellicht dat mensen hun eigen microbioom hebben, met miljarden bacteriën die in ons leven. Maar voor planten geldt precies hetzelfde. Je kunt dus planten op zo’n schietterrein aanplanten, die van nature de bacteriën in zich dragen die TNT kunnen verwerken.’
.jpg)
Zijn er nog meer toepassingen voor bacteriën te bedenken?
‘Veel meer. Je kunt in steden nuttige planten aanplanten wiens bacteriën luchtvervuiling onschadelijk maken. Of denk aan een andere benadering: het samenstellen van een cocktail aan bacteriën die gewassen optimaal laten groeien. Telers zullen in de toekomst hun planten probioticakuren geven!’
Bent u in de loop der jaren anders tegen bacteriën aan gaan kijken?
‘Jazeker. Ik merk dat sommige van mijn studenten nog wel eens denken ‘ugh, bacteriën, vies.’ Ik probeer ze mee te geven dat veel bacteriën ons juist beschermen of kunnen helpen. En we hebben pas tien procent van alle bacteriën op aarde onderzocht op hun eigenschappen, dus er is nog zo veel te ontdekken! Ik heb in elk geval genoeg te doen de komende jaren.’
Lees verder:
- Michelle Moerel (finalist Wetenschapstalent 2017): ‘Horen doe je met je brein’
- Ontmoet de Nobelprijswinnaar die van een enkel molecuul een werkende auto kan maken
- François Englert: ‘De theoretische fysica zit in een crisis’
- ‘Nobelprijswinnaars zijn allemaal interessante mensen waar je naar wilt luisteren’