Jupiter opgelet: er bevindt zich een planetoïde in uw baan die in verkeerde richting rond de zon beweegt. Probeer de spookrijder met zwaartekrachtssignalen te waarschuwen.
Planetoïde BZ509 beweegt in Jupiters baan in omgekeerde richting rond de zon. Daarmee is het voor zover bekend de enige planetoïde die de baan van een planeet deelt, maar in ‘retrograde’ richting beweegt. Astronomen van de University of Western Ontario hebben de opmerkelijke omloopbaan onderzocht en ontdekten waarom BZ509 niet frontaal op Jupiter botst. Ze publiceerden hun resultaten in Nature.
Er zijn slechts 95 planetoïden bekend met een retrograde omloopbaan. De meeste daarvan bevinden zich op grote afstand van planeten. ‘Nogal wiedes: als een spookrijdend autootje wil overleven, kan die maar beter uit de buurt blijven van grote vrachtwagens’, schrijft onderzoeksleider Paul Wiegert op zijn website.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
BZ509 nadert Jupiter echter tot op minder dan 176 miljoen kilometer. Dat is dicht genoeg voor Jupiter om de planetoïde een stukje te laten opschuiven. Gevaarlijk, zou je denken, maar de astronomen ontdekten dat de planetoïde zijn voortbestaan juist dankt aan deze verschuiving.
Ruk van zwaartekracht
Net als Jupiter en de andere planetoïden in deze baan – zogeheten Trojanen – doet het object 12 aardse jaren over een omloop. De planetoïde passeert Jupiter twee keer per omloop: wanneer die tussen de planeet en de zon door glipt en wanneer die zich aan de andere kant van de planeet bevindt. Bij elke passage krijgt BZ509 een kleine ruk via de zwaartekracht. Dat houdt het traject van de planetoïde net naast dat van Jupiter, zodat de twee niet botsen.
De astronomen berekenden dat de ogenschijnlijk hachelijke baan van de planetoïde eigenlijk vrij veilig is. Ze toonden aan dat de baan al minstens een miljoen jaar lang stabiel is en dat nog zeker een miljoen jaar kan blijven. ‘Het is zeker verrassend om in zo’n ongewone configuratie zo’n langlevend object te vinden’, zegt Wiegert.
Planetoïde of komeet?
Onduidelijk is nog hoe BZ509 op zijn achterwaartse pad terecht is gekomen. Een mogelijke verklaring is dat het object geen planetoïde is, maar de kern van een ijzige komeet. Kometen hebben veel vaker dan planetoïden een retrograde omloopbaan. Wellicht hebben de zon en Jupiter dus een komeet gevangen en die in deze vreemde baan gebracht.
De ontdekking van een object met zo’n vreemde omloopbaan – of het nu een planetoïde is of een komeet – suggereert dat we nog meer hemellichamen kunnen vinden die op onverwachte manieren rond de zon draaien. ‘Het is heel opwindend dat alle denkbare niches die planetoïden in ons zonnestelsel kunnen innemen, ook daadwerkelijk lijken te worden ingenomen’, zegt Wiegert.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: