Antidepressiva hebben een slechte reputatie. Christiaan Vinkers en Roeland Vis proberen daar in hun boek Even slikken iets aan te doen.
‘Er heersen veel vooroordelen over antidepressiva: ze zouden voor elk wissewasje worden voorgeschreven en aanzetten tot moord en zelfmoord,’ zegt psychiater Christiaan Vinkers. Onlangs verscheen Even slikken, het boek dat hij met apotheker Roeland Vis schreef over depressies en de zin en onzin van antidepressiva.
Toen Vinkers een aantal jaren geleden aan een kennis vertelde dat hij met het plan voor dit boek rondliep, reageerde deze enthousiast: ‘Wat een goed idee!’ Om er allengs aan toe te voegen: ‘Niet dat ik ze zelf gebruik, hoor.’
'Stel een leeftijdsgrens in voor euthanasie bij psychisch lijden'
We moeten terughoudender zijn met het aanbieden van euthanasie bij psychisch lijden, stelt psychiater Jim van Os. Vooral bij jonge mensen.
‘Deze reactie is typerend’, zegt Vinkers op zijn werkplek in het Universitair Medisch Centrum Utrecht. ‘Er rust een taboe op depressies. Veel patiënten vinden het moeilijk om ervoor uit te komen. De schaamte is groot. Daarnaast worden antidepressivagebruikers gezien als mensen die voor de makkelijke oplossing kiezen.’
Wat is de praktijk?
‘Er staat absoluut geen rij voor mijn spreekkamer met mensen die antidepressiva willen gebruiken. Integendeel: mensen willen er liever niet aan beginnen. Maar als je worstelt met de somberheid, wanhoop en zwartheid van een depressie, dan moeten voor de behandeling alle opties op tafel liggen. Dus ook antidepressiva. Dat is ook de reden waarom ik dit boek samen met Roeland Vis heb geschreven. Ongeveer 1 miljoen Nederlanders gebruiken antidepressiva, de een langere tijd dan de ander, maar bijna niemand durft ervoor uit te komen. We hebben in ons boek geprobeerd eerlijk en nuchter te vertellen wat er wel en niet klopt aan antidepressiva. Alleen zo kun je het taboe op het gebruik ervan doorbreken.’
Hoe definieert u een depressie?
‘Ik heb er zelf nooit een gehad, maar als ik met patiënten praat, hebben ze het over een grote somberte, een leegheid waarbij elk perspectief ontbreekt. Je voelt je de hele dag rot en schuldig en slaapt amper. Voor mensen met een ernstige depressie is het leven een hel op aarde.’
‘Dat de dood de enige oplossing lijkt, zegt iets over de wanhoop’
In uw boek lees ik dat er in Nederland veel meer mensen sterven door suïcide dan door een verkeersongeval. Ik schrok daar nogal van.
‘In Nederland hebben we per jaar meer dan achttienhonderd suïcides en dat is drie keer zoveel als het aantal verkeersdoden. Zelfmoord wordt het vaakst gepleegd door mensen die last hebben van depressies. Dat zegt ook iets over het lijden van die mensen. Je zit in een koker met een zwarte bril op en ziet het niet meer zitten. Dat de dood dan nog de enige oplossing lijkt, zegt iets over de wanhoop en het lijden.’
Wanneer schrijft u wel antidepressiva voor en wanneer niet?
‘Dat hangt van de aard van de depressie af. Stel dat je een tijd lang somber bent, maar nog wel in staat bent dingen te doen, dan heb je een lichte depressie. Dan ligt een antidepressivum niet voor de hand. Ik praat dan met mensen over hun leven en gedrag. Hoe ze slapen of ze bewegen, en of ze last hebben van stress. En dan dáár iets aan doen. Maar bij zwaardere depressies is dat vaak niet genoeg. Dan lukt sport überhaupt niet omdat het niet lukt om uit bed te komen. Antidepressiva zijn dan een optie. Natuurlijk moet je kritisch zijn op de middelen, maar in veel gevallen doen ze hun werk prima, ook vergeleken met andere geneesmiddelen en andere depressiebehandelingen. Met de nuance dat de pillen niet zaligmakende zijn en er ook veel nadelen aan kleven. Maar ik ben wel blij dat ze er zijn.’
Christiaan Vinkers en Roeland Vis
€ 19,99
BESTEL NU
Wat zijn de nadelen?
‘Je seksleven kan een knauw krijgen; de lust neemt af, er is kans op erectiestoornissen of je krijgt geen orgasme meer. Daarnaast kun je ook slaapstoornissen krijgen of zwaarder worden. In de media lees je vooral dat antidepressiva aanzetten tot moord of zelfdoding. In het boek komen we daar uitgebreid op terug. Voornaamste conclusie is dat het voor volwassenen niet zo is. Bij jongeren werken de middelen minder goed dan bij volwassenen en zijn er wel risico’s. Bij jongeren en pubers moet je dus heel terughoudend zijn met antidepressiva. Maar voor sommige volwassenen is het echt een oplossing.
‘Ik heb patiënten gehad die er ongelofelijk veel baat bij hebben gehad. De kwaliteit van hun leven is toegenomen en ze konden weer genieten. Dan zijn ze soms letterlijk levensreddend. Soms werken pillen, soms werkt praten. Aan ons de taak mee te denken wat het beste bij wie werkt.’
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: