Oude sterren blijken slechte gastheren te zijn voor hun planeten. Amerikaanse astronomen concludeerden dat senior-sterren hun nabije planeten compleet uiteen scheuren.
Bron: M. Weiss/CXC/Nasa
Om tot deze conclusie te komen, observeerden planeetdeskundigen Kevin Schlaufman en Joshua Winn 142 sterren in ons melkwegstelsel. Ze zagen iets opvallends toen ze op zoek gingen naar ‘hot Jupiters’ – grote planeten die dichter bij hun ster staan dan Mercurius bij onze zon staat
Tijdens de doorlopende speurtocht naar sterren met planeten hebben astronomen veel zonachtige sterren met hete Jupiters ontdekt. Alleen oude sterren, subreuzen genaamd, blijken vrijwel nooit hete Jupiters bij zich te hebben. Tot nog toe wijten astronomen dat aan de oorspronkelijke massa van de oude subreuzen, die tot wel twee keer de massa van de zon zou zijn. De grote massa zou de plek waarop planeten vormden sterk hebben beïnvloed, waardoor een nabije planeet als een hete Jupiter nooit kon ontstaan.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Minder massief
Om deze theorie te testen, richtten de twee astronomen hun blik op verschillende sterclusters. In clusters staan jonge sterren dicht bijeen, terwijl tussen de oude sterren meer ruimte zit. Omdat massieve sterren snel opbranden, zijn de relatief oude clusters van massieve sterren nog steeds redelijk compact.
Schlaufman en Winn zagen echter dat subreuzen met planeten ver verspreid lagen, en dus ouder waren dan verwacht. Daaruit concludeerden de astronomen dat de sterren oorspronkelijk een kleinere massa hadden dan gedacht – anders hadden ze het einde van hun leven al lang bereikt. De theorie dat een hete Jupiter bij deze sterren nooit kon vormen, valt daarmee in het water.
Zwaartekracht
‘We kijken naar hetzelfde type sterren op twee verschillende momenten in hun leven’, zegt Schlaufman. De jonge sterren hebben hete Jupiters, maar de oude subreuzen hebben deze planeten niet. ‘Iets was dus de oorzaak dat deze planeten verdwenen.’ Schlaufman en Winn vonden al snel de meest logische verklaring: toen de sterren opzwollen tot subreus, bracht dat extreme schommelingen in de zwaartekracht met zich mee. Dat trok zo hard aan de nabije planeten dat ze uiteen scheurden.
Over zes miljard jaar zal ook de zon het einde van haar leven naderen en flink opzwellen. Dan staat de aarde waarschijnlijk hetzelfde lot te wachten. ‘Als we van deze planeet verhuisd zijn, kun je dus niet als toerist terugkomen om de stenen bal die de aarde was te bekijken’, zegt Schlaufman. ‘Maar de mensen die over zes miljard jaar leven hebben vast andere dingen om zich zorgen om te maken.’