De Nederlandse scheikundige van de Rijksuniversiteit Groningen Bernard Feringa is onderscheiden met de Nobelprijs voor Scheikunde. Deze prijs kreeg hij voor zijn ontwikkeling van machines die op moleculaire schaal taken kunnen uitvoeren.
Feringa deelt de prijs met zijn collega’s Jean-Pierre Sauvage en James Fraser Stoddart. Hun ontdekkingen maakten nanoliften, -auto’s en zelfs -spieren mogelijk. Een uitgebreide beschrijving van de manier waarop zij deze moleculaire machines creëerden vind je hier.
Dit is hoe we wiskundefobie te lijf kunnen gaan
Sarah Hart vertelt hoe we de angst voor getallen en formules weg kunnen nemen.
In 1999 maakte Feringa een moleculaire motor voor dit soort nanomachines. De moleculaire motor liet een molecuul continu omslaan door deze te beschijnen met UV-licht. Op die manier kon het dienstdoen als een soort mini-rotortje. Het lukte zelfs om daarmee een staafje te laten draaien dat 10.000 keer groter is dan de motor.
De drie chemici openden daarmee de deur naar het onderzoeksveld van de moleculaire machines. Daarin leerden chemici voor het eerst de beweging van een molecuul te beheersen. Het onderzoeksveld is op dit moment vooral nog fundamenteel. In de toekomst moet blijken welke praktische toepassingen van deze techniek mogelijk zijn.
Onwerkelijk
Nadat Feringa hoorde dat hij de prijs won zei hij: ‘Ik weet niet wat ik moet zeggen. Het is een grote eer en ik ben hier heel emotioneel om. Toen we deze machine voor het eerst zagen werken, zagen we voor het eerst een gecontroleerde beweging van moleculen. Dit voelt net zo onwerkelijk.’
Feringa lichtte alvast een tipje van de sluier over toekomstige toepassingen van de moleculaire machines. ‘Het is nog vroeg om daar iets over te zeggen. Maar denk vooral aan transport. Microrobots die een dokter in je bloed injecteert, kunnen medicijnen afleveren op een plek naar keuze. Deze robots zouden ook kunnen zoeken naar kankercellen.’
Wij spraken in 2013 met Feringa over zijn nano-auto in NWT Magazine, de voorganger van New Scientist. Het artikel is hier te lezen.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: