Een pijlsnelle herberekening leidde tot een succesvol klimaatakkoord. Dit is waarom Guus Velders maandag door het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature tot een van de tien belangrijkste wetenschappers van 2016 werd verklaard.
Hoewel CO2 veruit het bekendste broeikasgas is, is het niet het enige. Fluorkoolwaterstoffen (HFK’s), gebruikt in koelkasten en spuitbussen, zijn ook beruchte klimaatveranderaars. Guus Velders, senior onderzoeker bij het RIVM, wist met een vlugge berekening een internationaal verbod werkelijkheid te maken. Wetenschappelijk tijdschrift Nature noemde hem hierom een van de tien belangrijkste wetenschappers van 2016.
Op zoek naar de vliegroute van de grote stern
Ecoloog Ruben Fijn bracht met gps voor het eerst uitgebreid het vlieggedrag van de grote stern in kaart. Zijn onderzoek laat ...
HFK’s waren ooit ingevoerd als veilige vervanger van CFK’s. Die bleken namelijk schade toe te brengen aan de ozonlaag, met het bekende gat als gevolg. Uit onderzoek van onder andere Velders bleek later dat HFK’s ook niet zonder problemen waren. Per kilo hebben ze een tussen de 150 en 5000 keer hoger opwarmvermogen dan CO2.
Klimaattop
Een verbod lag voor de hand. Op een klimaattop afgelopen oktober in het Rwandese Kigali bleek het echter allemaal niet zo makkelijk te lopen. Verschillende ontwikkelingslanden hadden om economische redenen moeite met de korte termijn waarop ze HFK’s moesten uitbannen. Ze vroegen om vier jaar uitstel, maar het was onduidelijk in hoeverre dat een negatief effect zou hebben op het klimaat.
Velders had zich gelukkig goed voorbereid. ‘Mijn Amerikaanse collega’s en ik hadden bij het maken van ons klimaatmodel rekening gehouden met toekomstige plannen’, zegt hij. ‘We hebben het model daarom extra flexibel gemaakt. Voor de top in Kigali hadden we alle plannen die op tafel lagen al doorgerekend. Toen het uiteindelijke compromisvoorstel werd gepresenteerd, zat ik al met mijn laptop klaar om het in te voeren in het model.’
Velders’ aanwezigheid bleek cruciaal. Zijn model wees uit dat een vierjarig uitstel geen grote gevolgen zou hebben. Het compromisvoorstel werd aangenomen en de klimaattop werd een groot succes. Dat Velders in de zaal zat met zijn laptop, betekent mogelijk een halve graad minder temperatuurstijging in 2100.
Industriële toepassing
Onze klimaatproblemen zijn daarmee nog niet opgelost. CO2 is nog steeds een groot gevaar. Dat er relatief makkelijk een verbod op HFK’s komt, is omdat het een heel andere stof betreft dan CO2.
Velders: ‘CO2 is een afvalproduct. HFK’s worden gebruikt in de industrie. In dat opzicht is het makkelijker om HFK’s aan te pakken, hun toepassing is beperkt. CO2 wordt door elke auto uitgestoten. Maar aan de andere kant heeft de koelingsindustrie in Europa alleen al een omzet van 25 miljard euro. Dus zo klein is hun effect op het klimaat ook weer niet.’
Moeten we niet bang zijn dat de vervanger van HFK’s op termijn ook opeens verborgen gebreken gaat vertonen? Volgens Velders niet. ‘Er komt niet een vervangende stof. In Europese koelkasten zitten nu al andere koelgassen. Wat er zal gebeuren is dat je voor verschillende toepassingen specifieke koelgassen krijgt. Bijvoorbeeld koolwaterstoffen zoals isobutaan in je koelkast thuis en ammoniak in de industrie. We kunnen ook overstappen op hele andere vormen van koeling, zodat de HFK-vervangers helemaal niet meer nodig zijn.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: