De recordbrekende supernova die astronomen vorig jaar dachten te hebben gevonden, blijkt geen supernova. Maar niet getreurd, want de oorzaak van het extreem heldere lichtverschijnsel is nog veel spectaculairder: een razendsnel ronddraaiend zwart gat dat een passerende ster verslindt.
Astronoom Krysztof Stanek van de universiteit van Ohio ontdekte het lichtverschijnsel toen hij in juni 2015 met een kop koffie wat telescoopbeelden bekeek. Stanek is hoofdonderzoeker van de All Sky Automated Survey for SuperNovae (ASAS-SN), een project dat zoekt naar supernova’s. Dat zijn lichtuitbarstingen die ontstaan als een zware ster aan het eind van zijn leven implodeert.
Meteen zette Stanek zijn onderzoeksteam aan het werk. De onderzoekers achterhaalden dat het licht afkomstig was van een object dat zich op 3,8 miljard lichtjaar van de aarde bevindt. Het uitgestraalde licht bleek twintig keer zo helder als dat van alle sterren in de Melkweg bij elkaar. Als het object zich binnen enkele duizenden lichtjaren van de aarde had bevonden, zou het feller schijnen dan de volle maan.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Superheldere supernova’s
De onderzoekers bombardeerden ‘ASSASSN-15lh’ tot helderste supernova ooit gemeten. Maar is het wel een supernova? Daar waren vanaf het begin al twijfels over. Het object bevindt zich namelijk in een groot en oud sterrenstelsel, terwijl andere superheldere supernova’s allemaal in kleine, jonge sterrenstelsels zijn gevonden. Ook bleek de temperatuur van de gemeten straling veel hoger dan bij andere supernova’s.
Een internationaal team van astronomen concludeert nu op basis van nieuwe waarnemingen dat ASSASSN-15lh hoogstwaarschijnlijk geen supernova is. De astronomen presenteren in vakblad Nature Astronomy een verklaring die beter bij de meetgegevens past.
Spaghettificatie
Volgens de astronomen is de felle lichtvlek afkomstig van een bijzonder onfortuinlijke ster, die te dicht bij een superzwaar ronddraaiend zwart gat kwam. De draaiing van het zwarte gat veroorzaakte getijdenkrachten die de ster eerst als een spaghettisliert uitrekten en vervolgens het duistere object in trokken. Bij deze spaghettificatie kwam energie vrij in de vorm van een extreem heldere lichtflits. Het was deze lichtflits die de koffiedrinkende Stanek aanzag voor een supernova.
De optie van een gulzig zwart gat was eerder door de ASAS-SN-onderzoekers verworpen, omdat bij dat proces normaal niet zoveel licht vrijkomt. Ze hadden echter geen rekening gehouden met een zwart gat dat razendsnel ronddraait. In die situatie kan wel een felle lichtflits vrijkomen.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: