Het Amerikaanse nationale park Yellowstone ligt op de grootste vulkaankrater ter wereld. Wetenschappers gaan ervan uit dat deze vulkaan eens in de 600.000 jaar volledig uitbarst.

Als de supervulkaan onder Yellowstone National Park uitbarst, zijn we allemaal de sjaak.
Als de supervulkaan onder Yellowstone National Park uitbarst, zijn we allemaal de Sjaak.

De laatste eruptie van de Yellowstone was 640.000 jaar geleden. Hoewel men er niet van uitgaat dat een grote uitbarsting op stapel staat, wordt de vulkaan toch angstvallig in de gaten gehouden in de hoop de omgeving tijdig te kunnen waarschuwen. De Yellowstonekrater bevindt zich in Nationaal Park Yellowstone in de Amerikaanse staat Wyoming en ligt al decennia onder het vergrootglas van geologen en vulkanologen.

Kolkende magmasoep

Elke beweging in de aarde en elk temperatuurverschilletje in de honderden geisers en duizenden heetwaterbronnen die het gebied rijk is, worden geregistreerd. Dat is niet voor niks. Onder het kraterplateau, een kilometer of zes, zeven onder de grond, bevindt zich een kolkende magmasoep in een ruimte die in oppervlakte groter is dan de provincie Noord-Holland.

‘Wat mensen allang vergeten zijn, staat nog geschreven in bomen’
LEES OOK

‘Wat mensen allang vergeten zijn, staat nog geschreven in bomen’

Met haar boomboor onderzoekt Valerie Trouet woudreuzen en reconstrueert ze wat die allemaal hebben meegemaakt.

Een jaar geleden lokaliseerden geologen daaronder nog een tweeënhalf keer grotere magmakamer, van meer dan tienduizend vierkante kilometer. Als de druk van al dit gesmolten gesteente op de kraterkap te groot wordt en de supervulkaan tot uitbarsting komt, zal de hele wereld daar de desastreuze gevolgen van ondervinden, is de verwachting. Onlangs werd een onderzoek gepubliceerd waarin de gevolgen van een uitbarsting nauwkeuriger in kaart zijn gebracht.

Enorme aswolk

In een straal van bijna vijfhonderd kilometer zal alle leven sterven en de aarde worden bedekt met een laag as van een meter dikte. De meer dan duizend kubieke kilometer grote aswolk zal beide oceaankusten van Amerika bereiken, inclusief steden als Los Angeles en New York. Tientallen miljoenen mensen zullen gezondheidsproblemen krijgen door het inademen van giftig vulkaanas. De uitbarsting zal windpatronen en het klimaat ernstig beïnvloeden en vliegverkeer en communicatie systemen lamleggen.

Vroeg of laat barst Yellowstone weer uit, maar wanneer? Wetenschappers hopen de catastrofe vooraf te kunnen zien aankomen.Ze combineerden data van de eerdere erupties, waarvan nog veel materiaal in de grond is terug te vinden, met nanofoto’s van magmakristallen. Opvallend is dat die kristallen, net als bomen, een soort jaarringen hebben, die door het afkoelen van de lava ontstaan. Aan de hand daarvan kan worden berekend hoeveel tijd er zit tussen de opwarming en afkoeling van het magma en een uiteindelijke eruptie.

Kokend heet monster

Ook is nu duidelijk dat tussen tien maanden en tien jaar nadat nieuw magma de bovenste magmakamer is ingestroomd, een eruptie volgt. Ook temperatuurveranderingen in en rond heetwaterbronnen kunnen iets vertellen over een aanstaande uitbarsting. Met steeds geavanceerdere infraroodfotografie in satellieten kan een groot gebied in één keer worden bestreken en zijn met een gedetailleerde overzichtskaarten beschikbaar. Niets wijst op een ophanden zijnde ramp, maar als het zo ver is, staat ook de wetenschap machteloos. Met de almaar minutieuzere monitoring van het kokend hete monster dat onder Yellowstone opgesloten zit, kan alleen worden getracht de schade zo veel mogelijk te beperken.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.

Lees verder: