Driemaal is scheepsrecht. Voor de derde keer hebben de LIGO-detectoren zwaartekrachtsgolven waargenomen. En net als bij de eerste twee waarnemingen ontstonden de golven door het samensmelten van twee fikse zwarte gaten. Het reusachtige zwarte gat dat op die manier ontstond heeft een massa die ongeveer 49 keer zo groot is als de zon. Het vakblad Physical Review Letters publiceerde de resultaten.
‘De eerste waarneming was nieuw. De tweede was een bevestiging van de eerste waarneming. De derde is astrofysica,’ zegt David Shoemaker van het Massachusetts Institute of Technology en woordvoerder van LIGO. ‘We kunnen langzaamaan van een populatie van deze objecten spreken.’
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Dubbele zwarte gaten
Bij deze waarnemingen was een internationaal team betrokken onder wie onderzoekers van deeltjesinstituut Nikhef, de Vrije Universiteit van Amsterdam en de Radboud Universiteit in Nijmegen. Stan Bentvelsen, directeur van Nikhef, is enthousiast. ‘Van deze detectie kunnen we veel leren.’
Dubbele zwarte gaten cirkelen om elkaar heen, maar kunnen daarnaast ook om hun eigen as draaien. Bij de eerste meting was er te weinig informatie om vast te stellen in welke richting de zwarte gaten draaiden. Bij de tweede meting leek het erop dat de zwarte gaten in dezelfde richting om hun eigen as draaiden. Nu blijkt bij de derde waarneming dat de zwarte gaten óf helemaal niet draaien (onwaarschijnlijk) óf ten opzichte van elkaar in verschillende richtingen om hun as draaien.
‘Dit is belangrijke informatie over de vorming van deze dubbele zwarte gaten’, zegt Samaya Nissanke van de Radboud Universiteit. Dubbele zwarte gaten kunnen ontstaan uit dubbelsterren. In dit geval zouden de draaiassen van de twee zwarte gaten hoogstwaarschijnlijk parallel staan. Als de zwarte gaten onafhankelijk van elkaar ontstaan en door dynamische interacties een dubbelsysteem hebben gevormd, dan is het zeker mogelijk dat de draaiassen niet parallel staan, legt Nissanke uit.
Het feit dat de LIGO-detectoren zowel dubbele zwarte gaten hebben waargenomen die dezelfde draairichting hebben, als een paartje dat niet in dezelfde richting draait, doet vermoeden dat beide scenario’s mogelijk zijn. Toekomstige observaties moeten dat bevestigen.
Einstein had gelijk
De dubbele zwarte gaten die de LIGO-detectoren dit keer waarnamen, leren ons overigens nog iets. Ze liggen op een afstand van ongeveer drie miljard lichtjaar van de aarde. Dit is twee keer zover als de vorige twee paartjes.
Albert Einstein stelde in zijn algemene relativeringstheorie dat de snelheid van zwaartekrachtsgolven altijd gelijk is en dus niet afhankelijk is van hun frequentie. ‘Het lijkt erop dat Einstein gelijk had’, zegt Chris Van Den Broeck van het Nikhef. ‘Ook nu, terwijl de afstand wel twee keer zo groot was, kunnen we geen afwijking ontdekken van de voorspellingen uit zijn relativiteitstheorie.’
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: