Het is een fenomeen dat vooral in de Verenigde Staten rap om zich heen grijpt: het bizarre geloof dat de aarde plat is. In de zonsverduistering die maandag in de VS zichtbaar was, ziet deze maffe groep een definitief bewijs voor hun gelijk.
De Amerikaanse nieuwssite Mic zette vorige week in een helder overzicht uiteen waarom complotdenkers menen dat een zonsverduistering bewijst dat de aarde plat is.
Dat idee – dat de aarde plat is – is overigens niet nieuw. In de negentiende eeuw schreef de Britse auteur Samuel Birley Rowbotham bijvoorbeeld al een manifest met de naam Zetetic Astronomy: Earth Not a Globe waarin hij het toen al wetenschappelijk weerlegde geloof in een platte aarde nieuw leven inblies. En meer recent leidde diezelfde overtuiging nog tot een heus rap-gevecht tussen de bekende astronoom Neil Degrasse Tyson en rapper B.o.B.
'Stel een leeftijdsgrens in voor euthanasie bij psychisch lijden'
We moeten terughoudender zijn met het aanbieden van euthanasie bij psychisch lijden, stelt psychiater Jim van Os. Vooral bij jonge mensen.
Christenfundamentalisten en complotdenkers
De platte aarde-gemeenschap is overigens geen homogene groep. Onder platte aarde-gelovigen bevinden zich christenfundamentalisten die menen dat je de bijbel in letterlijke zin moet interpreteren. Het boek Genesis beschrijft immers hoe God een firmament boven de aarde plaatst. In dat firmament, menen deze gelovigen, zitten zon, maan en sterren als een soort vaste lichtjes verankerd. Zo staat het staat geschreven, dus zo moet het zijn. De platte aarde is het middelpunt van alles. Het eeuwige, ongenaakbare centrum van Gods schepping.
Naast deze fundamentalistische groep, bevinden zich onder de platte aarde-aanhangers ook ouderwetse complotdenkers. Mensen met zo’n doorgeschoten overtuiging dat iedereen in een positie van autoriteit hen wel moet voorliegen. Mensen die denken dat de foto’s van de aarde vanuit de ruimte gefotoshopt zijn, dat de maanlanding een hoax was en dat astronomen liegen over hoe het heelal in elkaar zit. Sommige psychologen menen dat bij deze mensen de gezonde dosis achterdocht die bij iedereen zit ingebakken, is doorgeslagen richting een algeheel wantrouwen van alles. Iets dat uiteraard alleen maar erger wordt wanneer ze zich als deel van een groep kunnen afzetten tegen gevestigde wetenschappelijke ideeën.
Deze complotdenkers en christenfundamentalisten zien nu een definitief bewijs opdoemen voor hun maffe ideeën: de zonsverduistering die op 21 augustus op veel plekken in de Verenigde Staten zichtbaar was.
Zij hebben daarvoor, zo somde het artikel op Mic op, twee belangrijke argumenten:
1. Een voorwerp kan geen schaduw maken kleiner dan zichzelf
Wie thuis aan de slag gaat met een (zak)lamp en een tennisbal, zal al snel tot de conclusie komen dat de schaduw van zo’n voorwerp inderdaad altijd groter is dan het voorwerp zelf. Maar – shock, horror – bij een eclips is dat niet het geval. De maan is zo’n 1700 kilometer breed. Terwijl de schaduw die de maan op aarde werpt maar zo’n 110 kilometer breed is. Dat is meer dan tien keer zo klein.
‘A-ha!‘, zal de doorgewinterde platte-aarde-fan vervolgens triomfantelijk uitroepen. Nu hebben we die eikelige wetenschappers mooi klem. Iedereen kan thuis controleren dat de gang van zaken die zij voorstellen nergens op slaat. De aarde moet wel plat zijn. Wij laten ons niet langer voorliegen. Victorie!
Toch is niets minder waar. De crux schuilt in het feit dat de zon, met z’n diameter van bijna 700.000 kilometer, nog wel een flink tikje groter is dan de maan. Daardoor krijg je een heel andere situatie dan bij de zaklamp en tennisbal, zoals je rechts kunt zien. Dankzij de grote zon krijg je een kernschaduw die kleiner is dan de maan – en een halfschaduw die veel groter is. Het is dan dus ook helemaal niet gek dat de plek van totale verduistering – het gebied binnen de kernschaduw – kleiner is dan de maan. Het is zelfs ronduit logisch. Sorry, beste vrienden van de platte aarde.
2. De schaduw beweegt in de verkeerde richting over de aarde
Niet uit het veld geslagen door het feit dat de schaduw bij een zonsverduistering juist kleiner moet zijn dan de maan, gooien sommige platte aarde-fans het nog maar eens over een andere boeg. Volgens hen is er iets stevig mis met de manier waarop de schaduw van de maan over de aarde beweegt. Die schaduw glijdt op onheilspellende wijze van west naar oost over Amerika.
Maar wacht eens: die geniepige wetenschappers stellen toch altijd dat de aarde zélf draait van west naar oost? Maar als dat het geval is, dan moet de schaduw van de maan toch juist van oost naar west bewegen? Met andere woorden: de richting waarin de schaduw zich verplaatst bewijst dat de aarde helemaal niet draait. De aarde staat stil. Precies zoals de theorie van een platte aarde onder een hemels firmament voorspelt.
Leuk bedacht, maar nee. De maan draait namelijk sneller om de aarde dan de aarde om haar eigen as draait. De maan draait met grofweg 3400 kilometer per uur om de aarde, terwijl de aarde – op de evenaar – slechts zo’n 1670 kilometer per uur draait. Netto verplaatst de schaduw van de maan daardoor dus keurig van west naar oost. Om de schaduw bij te houden zou je zelfs met anderhalve keer de snelheid van het geluid over het aardoppervlak moeten razen, stelt de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA in reactie op precies deze vraag op haar website. Kortom: de schaduw moet zich precies zo verplaatsen als voorspeld. Daar heb je geen platte aarde voor nodig.
Niet overtuigend
Hoewel je als weldenkend mens vermoedelijk uit pure verbazing van je stoel valt dat platte aarde-fans deze ideeën kunnen volhouden, zullen bovenstaande tegenargumenten hen nauwelijks tot niet overtuigen. Net zoals wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid van vaccinatie bijvoorbeeld niet overtuigend is voor mensen die onterecht nog steeds menen dat vaccins autisme veroorzaken (een groep complotdenkers waartoe ook de Amerikaanse president Donald Trump behoort).
Het gaat dergelijke gelovigen vermoedelijk namelijk niet om de waarheid en zeker niet om feitelijke argumenten. Zij willen zich slechts wentelen in het eigen, louterende gelijk. Persoonlijke, anekdotische ervaringen en emoties zijn daarbij dan vele malen belangrijker dan (kille) cijfers en statistieken. Een hoewel die gevoelens enigszins begrijpelijk zijn – kille cijfers raken iedereen minder dan een emotioneel relaas – vormt dit wel deel van een zorgwekkende trend. Een trend waarvan het platte aarde-denken een relatief onschuldige en stiekem zelfs nog vermakelijke uitwas is.
(Bron: Mic).
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: