Gierzwaluwen zetten zes maanden achter elkaar geen poot aan de grond. Biologen onderzochten de trektocht van de vogels en toonden zo het enorme uithoudingsvermogen van de zwaluwen aan.
Gierzwaluwen staan erom bekend het grootste deel van hun leven in de wolken door te brengen. Onderzoek van Zwitserse wetenschappers, dat deze week is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications, toont aan dat er een grote kern van waarheid in dat idee zit. Uit het onderzoek blijkt dat gierzwaluwen meer dan zes maanden achtereen in de lucht blijven, zonder een pauze te nemen nadat ze vanuit hun broedplaats in Europa naar Noord-Afrika zijn gevlogen.
De Zwitsers bevestigden tijdens het broedseizoen minuscule meetapparatuur aan de poten van drie alpengierzwaluwen. De meetapparaatjes hielden een jaar lang de versnelling en locatie van de vogels bij. Vervolgens zochten de onderzoekers de vogels op en onderzochten ze de meetgegevens. Daaruit bleek dat alle drie de vogels tijdens de migratie naar Afrika en de overwintering zo’n tweehonderd dagen in de lucht bleven. ‘Tot nu toe kenden we zo’n langdurige aaneengesloten periode van beweging alleen bij zeedieren’, zegt ecoloog Felix Liechti, die het onderzoek leidde.
‘Ik probeer robots te ontwikkelen die ook echt een nieuwe stap maken’
Hoe werkt vliegen? Dat lijkt een simpele vraag, maar voor luchtvaarttechnicus en bioloog David Lentink is het een levenslange zoektocht.
De jaarlijkse trektocht is mogelijk niet het enige sterke staaltje uithoudingsvermogen zijn van gierzwaluwen. Volgens Liechti schatten sommige wetenschappers dat pasgeboren gierzwaluwen maar liefst drie jaar in de lucht doorbrengen voor ze landen om te broeden. Dat vermoeden is echter nog niet wetenschappelijk bevestigd.
Slaap-vliegen
Tijdens hun ellenlange vlucht leven de vogels op een dieet van aeroplankton, plankton dat zich mee laat voeren op windstromen. Volgens Liechti slapen de vogels ook in vlucht. ‘Het is mogelijk dat de vogels slechts enkele seconden ‘slapen’’, zegt Liechti. ‘Een andere mogelijkheid is dat ze een enkele hersenhelft gebruiken, terwijl de andere helft slaapt.’
Over de slaap van de gierzwaluw blijkt de nodige twijfel te bestaan. Sommige wetenschappers vermoeden dat de vogels helemaal geen oog dicht doen. ‘Onze onderzoeksgroep heeft aangetoond dat dolfijnen en orka’s op zijn minst negentig dagen actief kunnen blijven zonder slaap’, zegt neuroloog Jerry Siegel, verbonden aan de universiteit van Californië. Hij verwijst naar onderzoek waaruit blijkt dat oeverlopers (Actitis hypoleucos) wekenlang wakker kunnen blijven tijdens het broeden. Siegel: ‘De evolutie staat toe dat dieren zich zo aanpassen dat ze lang wakker kunnen blijven. Daarom lijkt mij het idee dat gierzwaluwen ‘slaap-vliegen’ incorrect.