De film Salyut-7 vertelt het weinig bekende verhaal van een van de gevaarlijkste ruimtemissies die ooit heeft plaatsgevonden.
Het Imagine Filmfestival neemt zijn bezoeker graag mee naar het onbekende. Met de Russische blockbuster Salyut-7 staat ditmaal een trip naar de kosmos én het Sovjetverleden op het programma. Bovendien geeft ruimtevaartdeskundige Erik Laan voorafgaand aan de voorstelling van 12 april een speciaal college over ruimterampen. Perfect uitje voor ieder ramptoerist, filmliefhebber of kosmos-enthousiast.
Salyut-7 neemt ons mee terug naar februari 1985. De ruimtewedloop is weliswaar beslist, maar de verhoudingen tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten zijn nog steeds koud. Koud is het ook in het Russische ruimtestation. Door een stroomstoring is het alle contact met de aarde verloren.
Het ruimtestation is op dat moment verlaten. Dood zweeft het door de ruimte. Normaal houden de automatische systemen alles op orde, maar nu weet niemand wat er aan boord gebeurt. Er wordt gevreesd dat het ruimteschip op aarde zal vallen. Dat is niet alleen gevaarlijk, maar levert ook gezichtsverlies op voor de Sovjet-Unie.
Toch besluiten de Russen een reddingsactie op touw te zetten. Zonder een idee wat ze zullen aantreffen, worden twee astronauten naar de Salyut-7 gestuurd. Vladimir Dzhanibekov en Victor Savinykh moeten het ruimtestation weer aan de praat zien te krijgen.
Dat is niet zonder gevaar. Het is zelfs nog maar de vraag of ze de Salyut-7 zouden kunnen betreden. Het aankoppelen gebeurt normaal automatisch, maar het ruimtestation reageert niet meer. ‘We praten hier al snel over een ruim 20.000 kilo zwaar object dat stuurloos door de ruimte tolt. Je ruimteschip daaraan koppelen is een enorme uitdaging’, vertelt ruimtevaartdeskundige Erik Laan.
Maar dat is nog niet eens het grootste gevaar. ‘Wie weet zit er net een connector verkeerd en kom je niet meer los. Bovendien is er in de ruimte het risico op ‘koudlassen’, waarbij twee metalen platen zo stevig aan elkaar kleven dat ze niet meer loslaten.’
Ook is het onduidelijk hoe erg het station eraan toe is. De astronauten weten niet welke systemen nog werken, dus moeten ze heel voorzichtig het station betreden. Eenmaal in de Salyut-7 treffen ze een ijskast aan. De batterijen zijn leeg, de apparaten zijn bedekt met rijp en de voorraden voedsel en water in het station zijn stijf bevroren.
‘Het aankoppelen en betreden van de Salyut-7, een dood ruimtestation, is een van de meest benauwde situaties waarin astronauten ooit hebben gezeten’, aldus Laan. ‘Toch hoor je er niet veel over. Destijds liet de Sovjet-Unie weinig los over zijn ruimtevaartprogramma. Nog steeds is het verhaal bij weinigen bekend.’
Daar brengt de film Salyut-7, die vorig jaar in Rusland verscheen, nu misschien verandering in. Helemáál waarheidsgetrouw is die overigens niet. Zo hebben de astronauten andere achternamen en fictieve thuissituaties gekregen. Ook is de waarschijnlijke oorzaak van de ramp, een menselijke fout in de controlekamer, weggelaten uit het verhaal.
Nog steeds zijn niet alle mysteries rond de Salyut-7 opgelost. Zo is het raadselachtig waarom de Russen tot de reddingsactie overgingen. Het gevaar van een dood ruimtestation valt volgens Erik Laan namelijk wel mee. ‘Als een satelliet terugvalt, zal hij grotendeels verbranden in de atmosfeer. Er zullen wel wát brokstukken op aarde vallen, maar de kans dat deze op een mens terechtkomen is heel klein.’
Vermoedelijk speelden politieke redenen dus een grote rol. Die spanning is ook in de film voelbaar. Of is er toch meer aan de hand? ‘Toen het nieuwe ruimtestation, de MIR, al in werking was, zijn er nog astronauten in de Salyut-7 geweest om daar spullen op te halen. Zo’n missie brengt ook weer gevaar met zich mee. Waarschijnlijk lagen er dus dingen in de Salyut-7 die de Russen heel belangrijk vonden,’ speculeert Laan.
EXCLUSIEVE LEZERSAANBIEDING
Wij geven tickets weg voor de voorstelling van Salyut-7
Wij mogen 10 x 2 kaarten weggegeven voor de voorstelling van Salyut-7 op 12 april, met inleiding door Erik Laan (hij draait nogmaals op 15 april, zonder inleiding). Alle voorstellingen van het Imagine Filmfestival vinden plaats in EYE in Amsterdam. Wil je kans maken op een setje van 2 kaarten, stuur dan vóór 8 april een mailtje. Wij verloten de kaarten onder alle inzenders.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: