Met Oorsprong levert Lewis Dartnell een boek af dat barst van de grootse verbanden en kleine, maar razend interessante weetjes.
Dat de mensheid een grote invloed op de aarde heeft, valt niet te ontkennen. We hebben het landschap bezaaid met steden, dorpen, fabrieksterreinen, wegen, akkers enzovoort, en pompen
de atmosfeer vol met broeikasgassen. Maar de aarde heeft ook een enorme invloed gehad op óns, betoogt de Britse astrobioloog Lewis Dartnell in zijn boek Oorsprong.
Zijdenroute
Trouwe lezers van het tijdschrift New Scientist kennen een deel van Dartnells verhaal al: in ons oktobernummer publiceerden we een artikel van zijn hand. Daarin focuste hij vooral op de opkomst van Homo sapiens in Afrika, diens verspreiding over de aarde en de uitvinding van de landbouw – mijlpalen in de menselijke geschiedenis die in gang werden gezet door de geologie en de klimatologie van de aarde.
Dat zijn echter allerminst de enige mijlpalen waarin Dartnell de hand van Moeder Aarde herkent. Ook de loop van de beroemde Zijderoute, het netwerk van handelswegen dat West met Oost verbond, is aardrijkskundig te verklaren. Winden en zeestromingen bepaalden hoe Europese machten de rest van de wereld konden verkennen. En de aanwezigheid van allerlei grondstoffen had eveneens een grote invloed op het verloop van de geschiedenis.
Democratische sliert
Soms heeft het geologische verleden van onze planeet zelfs een heel concrete invloed op het heden, schrijft Dartnell. Wie bijvoorbeeld het stemgedrag in de VS bekijkt, ziet in het overwegend Republikeinse zuidoosten van het land een sliert counties die vooral op de Democraten stemmen. Waarom? Omdat geologische processen in het Krijt en daarna op die plekken zorgden voor een vruchtbare bodem. Daar kwamen dus later katoenplantages te staan, die werden bewerkt door zwarte slaven – en dat bepaalt anno 2019 nog steeds het stemgedrag van de lokale bevolking.
Goed, als het om dit soort zaken gaat, versimpelt Dartnell de boel wel een tikje. Maar door de bank genomen overtuigt zijn boek: de invloed van de aarde op het verloop van de geschiedenis is onmiskenbaar enorm.
Bovendien barst Oorsprong van de kleine eyeopeners. Zo merkt Dartnell terloops op dat geen dinosaurus ooit over gras heeft gelopen, doordat dit soort planten pas later ontstonden. Of dat het woord ‘desoriëntatie’ letterlijk betekent ‘het Oosten kwijt zijn’. Totaal niet van belang voor het grotere punt dat de auteur maakt, maar oh zo lekker om te lezen.
