Het boek Oerland neemt je op meeslepende wijze mee naar vergane landschappen en spoelt zo het verhaal van het leven op aarde terug.
De toekomst van onze planeet is een veelbesproken thema van deze tijd. Paleontoloog Thomas Halliday kiest daarentegen voor een blik op het verleden. In Oerland neemt hij je steeds verder terug in de tijd, beginnend bij het 20.000 jaar oude Pleistoceen tot aan het ontstaan van de eerste meercellige diersoorten zo’n 550 miljoen jaar geleden.
Het is lastig om het thema van Oerland in één woord te vangen. Het boek geeft een alomvattend beeld van de ontstaansgeschiedenis van de biologie en onze planeet. ‘Alomvattend’ slaat hierbij niet alleen op de tijdspanne, maar ook de onderwerpen: platentektoniek, micro-organismen, het klimaat en uitstervingsgolven komen allemaal aan bod.
Attenborough-achtige omschrijvingen
Halliday reconstrueert miljoenen jaren oude ecosystemen op David Attenborough-achtige wijze: hij schetst de lang vergane landschappen letterlijk in geuren en kleuren. Hij beschrijft hoe het land rook, hoe bepaalde dieren klonken, welke kleuren de landschappen hadden – alles tot aan hoe de sterrenhemel eruit moet hebben gezien. Door deze omschrijvingen voelt het soms meer alsof je een roman aan het lezen bent dan een boek over wetenschap.
Ondanks deze poëtische schrijfstijl is het verhaal doorspekt met wetenschappelijke feiten. Het is indrukwekkend hoeveel vakgebieden samenkomen in de reconstructie van de geschiedenis van de planeet. Astronomie, genetica, scheikunde, evolutiebiologie, geologie en deeltjesfysica vloeien samen tot een prachtig leesbaar verhaal.
Door onnodige technische details achterwege te laten, houdt Halliday het boek toegankelijk. Hij gebruikt niet meer jargon dan strikt noodzakelijk, en waar het toch nodig is, maakt hij het zo begrijpelijk mogelijk. Zo bevat elk hoofdstuk een reconstructie van de toenmalige wereldkaart. Dit is cruciaal om te begrijpen hoe de geografie van de aarde de evolutie en het klimaat beïnvloedde.
Meer dan een skelet
De voornaamste kracht van Oerland is hoe het de samenhang tussen geografie, diersoorten en klimaat laat zien. Organismen en landschappen worden niet afzonderlijk beschreven, maar als figuranten en decor van een volledig ecosysteem. Door die samenhang worden tijdperken en uitgestorven diersoorten opeens zoveel meer dan alleen hun Latijnse naam of een skelet in een museum. Halliday weet miljoenen jaren oude fossielen in onze fantasie tot leven te wekken.
