Kunnen we een mammoet klonen? In Genesis 2.0 nemen regisseurs Christian Frei en Maxim Arbugaev de kijker mee van de Siberische wildernis tot in het lab, maar ze blijven het antwoord schuldig.
Aan het einde van de wereld, op een eindeloze vlakte van ijs en sneeuw, graven mannen met pikhouwelen in de aarde. Stukje bij beetje begint hun vondst vorm te krijgen. Een poot. Een kaak. Een slurf. Een van de expeditieleden slaat een stukje ijs weg van de buik van het dier. De scherpe punt van de pikhouweel gaat te diep, door de ijslaag heen. Donkere vloeistof stroomt door het gat naar buiten. Na een moment van verbazing vallen de teamleden over elkaar heen in hun haast een reageerbuis te vinden. Terwijl het ijs dieprood kleurt, vangen ze een paar druppels op. Mammoetbloed. Vloeibaar mammoetbloed.
En dat is nog niet alles. De gevonden mammoet bevat ook zacht weefsel. ‘Het ziet er vers uit’, merkt een van de teamleden op. Voor de camera plukt expeditieleider Semyon Grigoriev aan het weefsel. ‘Wij Jakoetiërs houden van rauw vlees’, geeft hij toe. Hij kan de verleiding niet weerstaan en neemt een hapje. Hij is vanaf dan de enige mens ter wereld die mammoet heeft geproefd.
Goed bewaarde mammoet
Het dier lag op de Nieuw-Siberische Eilanden in de Noordelijke IJszee, ten noorden van de autonome republiek Jakoetië. Waarom bleef deze mammoet zo goed bewaard, terwijl andere dieren vergingen? Kort na de ontdekking in 2013 verklaarden de onderzoekers dat het onderste deel van het mammoetlijf in een plas water terechtkwam. Het water bevroor en vormde de ultieme natuurlijke diepvries. De houdbaarheidsdatum van de mammoet schoot daardoor met tienduizenden jaren omhoog.
Semyon Grigoriev kon zijn geluk niet op met deze vondst. Wordt zijn droom om ooit een mammoet te klonen nu werkelijkheid? In de documentaire Genesis 2.0 zie je dat dat nog geen gelopen race is. Weefsel en bloed zijn spectaculair, maar je kunt je kloonapparaat pas aanzwengelen als je er een levende cel in kunt stoppen. En daar zoekt Semyon Grigoriev nu, ruim vijf jaar later, nog steeds naar in alle opgeslagen weefselmonsters.
Ivoorzoektocht
Ondertussen bevindt zijn broer Peter Grigoriev zich opnieuw op de Nieuw-Siberische Eilanden. Hij zoekt daar niet naar karkassen voor wetenschappelijke studies, maar naar slagtanden. Peter Grigoriev maakt deel uit van een groep Jakoetische mannen die elk jaar de tocht naar de eilanden waagt om in het zomerseizoen te zoeken naar ivoor. De mannen doorstaan isolement, ijzige temperaturen en bezoeken van ijsberen om met genoeg ivoor terug te keren om hun families te onderhouden.
Genesis 2.0 probeert de verhalen van de twee broers met elkaar te verweven. Op het eerste gezicht is dat logisch: het levenswerk van beide broers draait om een en hetzelfde uitgestorven dier. Maar in werkelijkheid hebben de twee verhaallijnen bar weinig met elkaar te maken. Er zijn mooie contrasterende beelden – tussen de ruige wildernis en het steriele lab, bijvoorbeeld – maar contrasten zijn pas krachtig als ze betrekking hebben op hetzelfde onderwerp. Dat is hier niet het geval. De ene broer zoekt een product om aan ivoorhandelaars te verkopen, de andere droomt ervan om een uitgestorven dier te klonen. Daarbij helpt het niet dat de stijl van de twee verhaallijnen flink verschilt, van persoonlijk en emotioneel tot feitelijk en zelfs belerend.
Het resultaat is dat de film lijkt te bestaan uit twee verschillende genres: een intiem portret over de slagtandjagers, en een populairwetenschappelijke documentaire over klonen en genetische manipulatie. Wie voor het eerste komt, zal diepgang missen in de persoonlijke verhalen van de slagtandjagers. Wie aanhaakt om te horen wat de laatste stand van zaken is op het gebied van DNA-manipulatie, blijft met veel vragen zitten. Waaronder de vraag die Genesis 2.0 belooft te beantwoorden: gaat die mammoet er nou komen of niet?
Genesis 2.0 is vanaf 10 januari 2019 in bioscopen te zien.
