Het menselijke immuunsysteem is even fascinerend als complex, vindt Philipp Dettmer, oprichter van het educatieve YouTube-kanaal Kurzgesagt. Met Immuun weet hij zijn lezers daarvan te overtuigen.

Sinds de pandemie wemelt het in de boekwinkels van de virus- en afweerboeken, zoals een vieze wond wemelt van de macrofagen, neutrofielen en dendritische cellen. Sommige van die boeken stammen van vóór corona; sommige zijn heruitgaven met een hoofdstukje covid-19 erbij gepropt; sommige zijn nieuw en voorzien in een informatiebehoefte die voor 2020 simpelweg nog niet bestond. En dan is er Immuun, van Philipp Dettmer. Dit is het boek over je afweersysteem dat je vijf jaar voor de pandemie had willen lezen, dat je nu moet lezen, en dat je over vijf jaar nog een keertje terugleest.

Drukke boel

In Immuun beschrijft Dettmer wat er gebeurt als je immuunsysteem aan de slag moet, en wat er allemaal mis kan gaan als de boel niet werkt. Neem die vieze wond aan het begin van deze recensie. Dettmer beschrijft levendig hoe macrofagen daarin op bacteriën jagen, en hoe ze die met tentakels vastgrijpen en opvreten. Neutrofielen horen de hulpkreten en sluiten zich lustig aan bij het bacteriebuffet. Ondertussen grijpen dendritische cellen om zich heen om de indringers in stukken te scheuren en zo informatie op te doen over de ziekmaker.

Dettmer slaagt erin om zijn tomeloze liefde voor dit biologische wondersysteem over te brengen. Hij maakt niet alleen duidelijk hoe complex het immuunsysteem is, maar ook hoe elegant het te werk gaat. Hij heeft dan ook de nodige oefening gehad in het aantrekkelijk maken van lastige materie. Hij is de bedenker van het YouTube-kanaal Kurzgesagt, dat maandelijks 30 miljoen bezoekers trekt. Wat Immuun biedt, is een plek waar Dettmer de diepte in kan gaan. Daarbij levert hij gelukkig niet in op zijn stijl, die nog het meest doet denken aan die van een populaire middelbareschooldocent.

Medelijden

Een klein minpunt is hoezeer Dettmer steunt op analogieën. Hoewel die veelal verhelderend werken, is het soms te veel van het goede. In een adem stelt Dettmer dat je lichaam voor een cel een planeet is die door een vijandig universum zweeft, én een vleeshomp met het formaat van vijftien Mount Everests. Zijn we nu bergen of planeten?

Eerlijk is eerlijk, het is een kleine kanttekening bij een boek van dit kaliber. Door Immuun krijg je bijna medelijden met virussen en bacteriën die tegen onze meesterlijke verdedigingslinies op moeten boksen – en dat is het bewijs van een knap staaltje schrijfwerk.