‘Ik vergelijk psychedelica vaak met een deeltjesversneller’

In Verruim je geest laat onderzoeksjournalist Michael Pollan ons kennis maken met de deeltjesversneller van de hersenen: psychedelica. Hiermee onderzoekt hij de grenzen van wat we weten over de geest en het bewustzijn.

Is dit wetenschap? Het klinkt erg spiritueel.

‘Ik denk dat er niet zo veel conflict is tussen wetenschap en spiritualiteit als de meeste mensen denken. Voordat ik begon met het schrijven van mijn boek dacht ik dat spiritualiteit verwees naar het bovennatuurlijke. Ik was behoorlijk sceptisch wat betreft spiritualiteit. Tijdens mijn ervaringen met psychedelica ben ik er echter achter gekomen dat het een het ander niet uitsluit.  Het tegenovergestelde van spiritualiteit is namelijk niet wetenschap, maar egoïsme. Het gebruik van psychedelica zorgde ervoor dat de grenzen tussen mij en andere mensen, maar ook tussen mij en de natuur wegvielen. Psychedelica laat je ego, je zelfbewustzijn, langzaam afbrokkelen.’

Wat leren psychedelica ons op wetenschappelijk gebied?

‘Psychedelica kunnen ons meer leren over ons bewustzijn. Tot nu toe weten we ontzettend weinig hierover. Ik vind de wetenschap soms een beetje arrogant: we weten het nu nog niet, maar het zal vast niet lang duren voordat we erachter komen hoe het zit. En dat terwijl we nog niet eens weten hoe het brein ons bewustzijn produceert. Psychedelica laten ons zien dat het bewustzijn een illusie is: onder invloed van psychedelica verdwijnt het bewustzijn, terwijl we zelf niet verdwijnen.’

Welk deel van ons brein creëert het bewustzijn? 

‘Het default mode network is verantwoordelijk voor het construeren van ons bewustzijn. Het is een gedeelte van het brein waar nog maar weinig over bekend is. Onder invloed van psychedelica houdt dit gedeelte van het brein zich afwezig. Hierdoor zijn we al iets belangrijks over de hersenen en het bewustzijn te weten gekomen: als we dit netwerk ‘uitzetten’, dan verdwijnt het bewustzijn. Soms is de manier om meer te weten te komen over een systeem door het ‘in de war’ te gooien en de normale patronen te doorbreken.’

‘Ik vergelijk psychedelica vaak met een deeltjesversneller: als een deeltjesversneller voor de hersenen. Het zorgt voor een verandering in de hersenactiviteit en er ontstaan verbindingspatronen tussen delen van de hersenen die er in normale toestand niet zijn. Als we dit observeren met meetapparatuur, komen we een hoop te weten. Wat gebeurt er eigenlijk als je onder invloed bent van psychedelica? Welke hersengebieden communiceren dan met elkaar? Is het de visuele cortex die in gesprek is met het geheugen? Het zijn interessante vragen, maar we weten nog niet alle antwoorden. Psychedelica kunnen dienen als een hulpmiddel om al de verschillende connecties in het brein te achterhalen.’

Hoe gaat dit idee de wereld veranderen? 

‘Ons systeem heeft een bepaalde mate van orde nodig, maar ook een bepaalde mate van wanorde. Ergens hiertussen bevindt zich een gezond punt. Patiënten met psychische stoornissen hebben met elkaar gemeen dat ze allemaal een overactief default mode network hebben dat tussen hen en de realiteit in staat. Psychedelica kunnen patiënten verlossen uit de houdgreep van het default mode network. Ik vind het bijzonder dat één soort drug zoveel verschillende mensen met verschillende vormen van psychische stoornissen kan helpen. Dat is naar mijn mening een idee dat de wereld verandert.’