Het vrouwenlichaam krijgt in de wetenschap niet de aandacht die het verdient. Met het alomvattende Eva zet Cat Bohannon dit recht.
Medicijnonderzoek is het bekendste voorbeeld waarbij academische desinteresse in het vrouwenlichaam tot zeer recent de norm was. Eeuwenlang werden medicijnen vaak uitsluitend op mannen getest. Dit is een van de dingen die evolutiebioloog Cat Bohannon aan de kaak stelt in Eva. Toch is het boek geen aanklacht over het eeuwenlange onrecht dat vrouwen is aangedaan. Het is veel meer dan dat.
‘Mannelijke’ biologie
In het debat over het bestaan en ontstaan van ongelijkheden tussen de seksen gaat het vrijwel altijd over de ‘onzichtbare’ verschillen: scheve maatschappelijke verhoudingen, gedragspatronen of culturele normen. Voor de oorsprong van de zichtbare verschillen, de fysieke bouw, is vreemd genoeg maar beperkte aandacht.
Bohannon betoogt dat onze kennis over de ‘menselijke’ biologie vaak in feite de kennis van de ‘mannelijke’ biologie is. In Eva beschrijft ze daarom de menselijke evolutie vanuit een vrouwelijk perspectief. Ze ontleedt de gehele vrouwelijke anatomie, en gaat tot 200 miljoen jaar terug in de tijd om te analyseren hoe en vooral waardoor deze zo ontstaan is.
Tot op zekere hoogte behandelt Bohannon ook de onzichtbare verschillen, door uit te leggen in hoeverre die verklaard kunnen worden uit de verschillen in de (neurologische) bouw. Hierbij rekent ze ook af met ongelijkheden waar ten onrechte een biologische verklaring aan wordt toegeschreven.
Primaten
Toch leert het boek je misschien nog wel meer over dieren dan over mensen. Als evolutiebioloog legt Bohannon graag parallellen tussen de mens en primaten. Qua perspectief is het boek daarmee enigszins vergelijkbaar met Anders van Frans de Waal. Maar waar De Waal zich uitsluitend tot de chimpansees en bonobo’s beperkt, komt in Eva het hele dierenrijk voorbij.
Bohannon is een begenadigd schrijfster. Ze wisselt droge wetenschap af met sfeerimpressies uit onze evolutionaire geschiedenis en persoonlijke anekdotes. Soms voelt de aanloop daardoor wat lang, maar eenmaal ter zake gekomen stelt ze nooit teleur.
Door zijn alomvattendheid vult het boek niet alleen je kennis aan, maar verandert het ook je kijk op wat je al wist. Bohannon beoogt dan ook niets minder dan een paradigmaverschuiving te bewerkstelligen. Of dit lukt, zal de tijd leren, maar Eva kan met recht tot de standaardwerken van de biologie worden gerekend.
