Hoewel de laatste bemande maanlanding alweer veertig jaar geleden is, blijft de legende van de ruimtevaart boeien. Nasa laat met de expositie NASA – A Human Adventure zien dat persoonlijke verhalen van astronauten en astronomen verrassend interessant zijn.
- NASA – A Human Adventure zet de denkers, doeners en durfallen van de bemande ruimtevaart in het zonnetje.
Bron: Jaarbeurs Utrecht
Stel, je bent de eerste Amerikaan ooit die de ruimte ingaat. Je team heeft net je ruimtepak gemonteerd, een klus die uren duurt. Dan, op het moment dat je de raket wilt betreden, gebeurt dat waar niemand rekening mee heeft gehouden: je moet naar de wc. Wat nu? Het pak helemaal demonteren duurt veel te lang.
Het overkwam astronaut Alan Shepard in 1961. Uiteindelijk, zo gaat het verhaal, heeft Shepard maar gewoon in zijn ruimtepak geplast. Anekdotes zoals die van Shepard voeren de boventoon in de tentoonstelling NASA – A Human Adventure. Die toert Europa rond en is nu in de Jaarbeurs Utrecht geland. Meestal maken ruimtevaartexposities indruk met groteske motoren, geavanceerde technieken en verbluffende snufjes. Dat alles begint echter bij het dromen, denken en durven van de ‘gewone’ mensen, die in de tentoonstelling centraal staan.
De eerste zaal laat gelijk zo’n menselijk aspect zien. Aan de muren hangen portretten van ‘dromers’, zoals Jules Verne, H.G. Wells en Leonardo da Vinci. Zij fantaseerden al over ruimtereizen lang voordat de mens voet op de maan zette.
Vervolgens ga je steeds een stapje verder. Eerst komen de denkers en doeners, ofwel de mensen die raketten ontwierpen en bouwden. Daarna komen de durfallen aan bod die het avontuur aangingen en zich omhoog lieten schieten.
In de focus op ruimtevaarthelden gaat de tentoonstelling soms ver. Zo kun je niet alleen de verschillende typen raketten bewonderen die Wernher von Braun ontwikkelde, maar ook de favoriete cowboyhoed van de raketgeleerde.
Bij ieder uitgestald voorwerp hoort een goed verhaal. Halverwege stuit je op een glazen bak met daarin een paar ogenschijnlijk lukraak bijeengeraapte onderdelen. Wat is het verhaal hierachter? Met die onderdelen knutselde de bemanning van de Apollo 13-missie een provisorisch luchtfilter in elkaar, waarmee ze levend thuis konden komen nadat hun zuurstoftank was geëxplodeerd. Met die spullen voor ogen kun je je levendig voorstellen welke angsten de astronauten moeten hebben uitgestaan, toen ze hun kunststukje in elkaar zetten.
- De ontwerpers van de eerste ruimtepakken hadden geen rekening gehouden met de natuurlijke behoeften van de astronauten
Bron: Jaarbeurs Utrecht
Helaas vind je de spannende verhalen niet altijd terug op de bijschriften. De gratis en gebruiksvriendelijke audioguides zijn een absolute aanrader. Ook kun je ervoor kiezen om je aan te sluiten bij de dagelijkse rondleiding die om 12 uur vertrekt. Tijdens ons bezoek staat een van de gidsen ijverig aantekeningen te maken bij een schaalmodel van het internationale ruimtestation ISS, ter voorbereiding van zijn rondleiding. Hij wijst naar het gevaarte. ‘Ze hadden iets nauwkeuriger mogen zijn. Een aantal delen van het ruimtestation dat je hier ziet, zijn in het echt nooit gebouwd. Dit is een oud model.’
De kinderen die even later met de gids door de gangen vol ruimte-accessoires lopen, hebben echter lak aan de onnauwkeurigheden. Geboeid luisteren ze naar zijn verhalen over de vergiftigde hondenbrokken van ruimtehond Laika, of over Gil Grissom, de astronaut die na zijn ruimtereis bijna verdronk toen zijn capsule in de oceaan landde en volstroomde met water.
Ook een manshoge globe trekt de aandacht van jong en oud. Op een schermpje kun je kiezen wat op de globe wordt geprojecteerd. Zo kun je met een druk op de knop de nachtelijke aanblik van onze aarde veranderen in het oppervlak van de maan of Mars, of kijken hoe de tsunami van 2006 zich over de oceanen verspreidde.
De interactieve globe is helaas een positieve uitzondering in een verder niet erg interactieve tentoonstelling. Het zou boeiend zijn om niet alleen te zien hoe astronauten sliepen, maar zelf ook in een hangende slaapzak te mogen kruipen, of te kunnen proeven van het gruwelijk uitziende voedsel dat de ruimtereizigers naar binnen moesten werken. Dat zou van NASA – A Human Experience een echte belevenis maken.
De meeste interactieve elementen bevinden zich in het onderdeel Dutch Dimensions over de Nederlandse invloed in ruimtevaart en dat speciaal voor de expositie in Utrecht is toegevoegd.
Tussen de aanwezigen bevinden zich tijdens ons bezoek toevallig enkele werknemers van het Groningse ruimtevaartinstituut SRON. Veel van de uitgestalde voorwerpen zijn op zijn minst gedeeltelijk bij SRON ontworpen. ‘Kijk, daar staat Herschel’, roept een van hen. Ze wijst naar een model van Herschel HIFI, een geavanceerde spectrometer die zich in ruimtetelescoop Herschel bevindt. Een andere Groninger grinnikt. ‘Dat ding heeft ons bloed, zweet en tranen gekost.’
NASA – A Human Adventure
Geopend tot en met 31 december,
dagelijks van 9.00-19.00 uur
€18 voor volwassenen, gratis voor
kinderen tot 9 negen jaar
Jaarbeurs Utrecht
ahumanadventure.nl