Ben je meteen een ouwe zeurpiet als je vindt dat digitale media ons verstand kapotmaken? Dat niet, maar je moet wel met goede argumenten komen, blijkt uit Digitale dementie.
Stap je in Londen in een taxi, dan kun je er op rekenen dat de taxichauffeur je zonder gps-systeem toch succesvol naar je bestemming brengt. Wie zich officieel een taxichauffeur in Londen wil noemen, moet namelijk het volledige netwerk van tienduizenden straten uit zijn hoofd leren. Zo werkt nu eenmaal ons geheugen: wie altijd moeiteloos de weg wil vinden, moet zich daarop trainen. Wie echter gewend is om in de auto altijd op een gps-systeem te vertrouwen, zal zonder zijn vertrouwde hulpmiddel maar moeilijk op eigen kracht kunnen navigeren.
Navigatiesystemen zijn volgens de Duitse psychiater Manfred Spitzer een voorbeeld van hoe technologie en digitale media ons geheugen en onze gezondheid aantasten. Ook smartphones en games hebben een negatieve invloed, schrijft hij in zijn nieuwe boek Digitale dementie.
Spitzer onderbouwt zijn mening met onderzoeken, persoonlijke anekdotes en meer algemene uitleg over de werking van de hersenen. Ook de achtergronden van mentale aandoeningen als depressie en dementie komen aan bod. Voor kinderen hebben laptops en digitale schoolborden, aldus Spitzer, in elk geval geen positieve uitwerking op hun leerprestaties. In het ergste geval verslechteren ze die zelfs. Een mogelijke oorzaak is volgens Spitzer dat kinderen die thuis een computer hebben, gemiddeld minder lang aan hun huiswerk zitten. Daarnaast zouden mensen die veel tijd besteden aan digitale media meer kans hebben op lichamelijke klachten en overgewicht.
Spitzers waarschuwingen lijken voor de hand te liggen, maar snijden zijn argumenten ook hout? Hoewel het onderwerp van zijn boek veel mogelijkheden biedt, valt de uitwerking bijzonder tegen. Spitzer schrijft enorm negatief, en verbuigt soms met kundig geschreven drogredenen de conclusie van onderzoeken zodanig dat ze zijn visie beter ondersteunen. Hij beschrijft bijvoorbeeld hoe coginitiewetenschapper Betsy Sparrow ooit aantoonde in haar onderzoek dat werken op de computer ervoor zorgt dat we opgezochte informatie slecht onthouden. In werkelijkheid benadrukte Sparrow dat we juist leren onthouden waar we die informatie weer kunnen vinden en hebben opgeslagen.
Bron: Shutterstock
Spitzer maakt een aantal denkfouten. Hij schrijft bijvoorbeeld: ‘Het zijn de media die de problemen veroorzaken, zonder de media hadden we die problemen niet gehad!’ Maar een correlatie is nog geen causaal verband.
Bij daadwerkelijke problemen komt meestal meer kijken dan alleen de aanwezigheid van een digitaal medium. Natuurlijk kan veel achter de pc zitten overgewicht in de hand werken, maar hetzelfde geldt voor de hele dag boeken lezen. Dat digitale media nog weinig educatieve voordelen bieden kan ook liggen aan het feit dat het schoolsysteem zich er nog niet aan heeft aangepast. Ook krijgen scholieren nog amper les in hoe ze optimaal gebruik kunnen maken van hun informatiebronnen.
Voeg hier nog wat afsluitende, ongeïnspireerde zelfhulptips aan toe (eet gezond, help anderen, overwin obstakels) en je houdt een boek over waarin de generalisaties en misstappen alle goede punten en argumenten – want die zitten er zeker in – diep ondersneeuwen.
- Digitale dementie – Hoe wij ons verstand kapotmaken
- Manfred Spitzer
- Atlas Contact
- €19,95
- Bestel dit boek in onze webshop