De wortel van de beschaving laat zien dat de impact van wiskunde op het verloop van onze geschiedenis niet te onderschatten is.
Heel waarschijnlijk heb je tijdens de wiskundeles op de middelbare school weleens gedacht: ‘Waar is dit in hemelsnaam nuttig voor, en waarom moet ik dit weten?’ Ongeacht bij welk hoofdstuk deze gedachte opkwam (en ook als dit gedurende je gehele schoolcarrière was), het antwoord wordt gegeven door wetenschapsschrijver Michael Brooks in De wortel van de beschaving.
Vaak proberen wiskundigen hun vak te populariseren met prikkelende, tegenintuïtieve raadseltjes en gedachteexperimenten. Hoewel dit een effectieve manier is om nieuwsgierigheid voor anders vrij abstracte onderwerpen op te wekken, doet deze benadering geen recht aan het enorme belang dat wiskunde in de menselijke beschaving heeft gespeeld. Brooks kiest ervoor zich te concentreren op dat aspect, en bekijkt de wiskunde vanuit een historisch perspectief.
De wortel van de beschaving gaat niet zozeer over de geschiedenis van de wiskunde, maar over de wiskunde van de geschiedenis. Brooks laat zien hoe wiskundige ontdekkingen de geschiedenis vormgaven. Hierbij moet je ‘wiskunde’ in de brede zin van het woord opvatten. De uitvinding van cijfers markeerde bijvoorbeeld een gigantische sprong in onze welvaart en technologie.
Hoewel de nadruk ligt op de historische impact, schuwt Brooks het niet om bepaalde berekeningen uit te werken en komen er hier en daar zelfs formules in het boek voor. Let wel, ‘bepaalde’ en ‘hier en daar’. Brooks kent zijn doelgroep goed genoeg om te weten dat zijn boek zelden zal worden uitgelezen als hij de wiskundige achtergrond onvoldoende doseert of te abstract maakt. Er komt wel degelijk zwaardere materie aan bod, zoals de fouriertransformatie (een vertaalslag van een wiskundige functie naar sinussen en cosinussen), maar Brooks kiest er dan wijselijk voor zijn uitleg te beperken tot de maatschappelijke toepassing.
Het boek laat zien hoe bijna triviale wiskunde een enorme invloed had op onze geschiedenis. Zo is boekhouden misschien wel de belangrijkste uitvinding in de economie geweest, en kunnen we door cijfers in diagrammen weer te geven in een oogopslag inzicht krijgen in grote datasets. Waar andere boeken pogen wiskunde op een simpele manier uit te leggen, legt De wortel van de beschaving de kracht van simpele wiskunde uit. Brooks laat zien hoe de macht van cijfers in geen enkele formule te vatten is.
