De val van de bloedhersenbarrière

Als het griepvirus je vloert, doet je lichaam pijn. Als je een dierbare verliest, voel je dit in je geest. De scheiding tussen lichaam en geest is sinds Descartes zijn dualistische filosofie in de zeventiende eeuw beschreef, bijna even strikt als de scheiding tussen Oost- en West-Berlijn tijdens de Koude Oorlog.

Met de ontdekking van de bloedhersenbarrière in de twintigste eeuw werd deze scheiding wetenschappelijk gestaafd. Deze barrière vormt een ondoordringbare Berlijnse muur tussen de bloedbaan en het zenuwstelsel. Mede hierdoor maakt de geneeskunde strikt onderscheid tussen lichamelijke ziekten – terrein van de immunologie, en geestesziekten – terrein van de neuropsychiatrie.

Neuropsychiater Edward Bullmore breekt in Het ontstoken brein deze strikte scheiding steen voor steen af. Hij beschrijft hoe veelvuldig onderzoek erop wijst dat de wijdverspreide geestesziekte depressie niet los te zien is van het immuunsysteem. Cytokinen, eiwitten die ontstekingen veroorzaken in het bloed, blijken signalen door de bloedhersenbarrière heen te kunnen sturen en zo de hersenen te kunnen beïnvloeden.

Ontsteking in het lichaam en depressie gaan vaak samen. Het feit dat twee ziekten vaak samengaan is relatief eenvoudig vast te stellen, maar het causale verband is een stuk lastiger te toetsen. Veroorzaakt ontsteking depressie of is het andersom? Of is er een derde factor die beide veroorzaakt? Deze vragen en nog veel meer worden behandeld in het razend interessante betoog van Bullmore.

Het vakgebied van de immunopsychiatrie staat nog in de kinderschoenen, en het zal nog wel even duren voordat deze nieuwe visie tot concrete medische behandelingen leidt. Maar niettemin is het zaak dat geneeskunde en psychiatrie elkaar niet langer uit de weg gaan, aldus Bullmore. Met dit boeiende en toegankelijke boek zet hij de deur een stukje verder open.