In De geheugenfabriek put psychiater Veronica O’Keane uit films, literatuur en haar ervaringen met patiënten om duidelijk te maken hoe herinneringen werken.
Hebt u weleens een geur geroken die u onmiddellijk terugbracht naar een herinnering waarvan u niet eens meer wist dat u die had? Het is een van de vele voorbeelden van de fascinerende werking van ons geheugen. Het geheugen stelt ons in staat momenten te herbeleven, maar is ook essentieel voor het begrijpen van de wereld om ons heen.
In De geheugenfabriek gaat Veronica O’Keane op zoek naar wat het geheugen eigenlijk is. Welke weg leggen herinneringen af? Op wat voor verschillende manieren worden ze door de hersenen verwerkt en opgeslagen? En hoe gebruiken we ze in het dagelijks leven?
Fijne afwisseling
Het is een beproefde methode: als je wilt onderzoeken hoe een complex systeem werkt, kijk je wat voor effect het heeft als een klein onderdeel ervan niet goed werkt. In het hersenonderzoek heeft deze methode in de loop van de geschiedenis voor heel wat doorbraken gezorgd. Door patiënten te bestuderen met beschadigde hersengebieden, konden onderzoekers ontrafelen wat die gebieden voor functie hadden in het geheel.
O’Keane volgt deze route ook in haar boek. Als psychiater kwam ze in aanraking met talloze patiënten met bijzondere aandoeningen. Aan de hand van deze patiënten, die haar vaak nieuwe inzichten verschaften, neemt ze de lezer mee in haar zoektocht. Dit zorgt voor een fijne afwisseling tussen technische beschrijvingen van hoe verschillende hersenonderdelen werken en fascinerende verhalen.
Altijd in het nu leven
Daarbij put O’Keane niet alleen uit haar ervaringen met patiënten, maar ook uitgebreid uit literatuur en film. Zo wordt niet alleen duidelijk hoe een bepaald deel van het geheugen werkt, maar ook wat dit betekent (en met name wat het betekent als het níét goed werkt). Hoe is het bijvoorbeeld als je geen nieuwe herinneringen kunt opslaan en altijd in het nu leeft, zonder verleden of toekomst? Wat betekent het als herinneringen aan psychotische ervaringen net zo echt voelen als herinneringen aan dingen uit de echte wereld?
Die combinatie van feiten en verhalen maakt De geheugenfabriek een bijzonder boek, dat veel meer is dan een beschrijving van de werking van het geheugen. Het prikkelt continu en zet de lezer aan het denken over wat het geheugen nu eigenlijk ís en hoe onze herinneringen ons maken tot wie we zijn.
