In Bloed, zweet en tranen plaatst Ruben Verwaal onze lichaamssappen in historisch perspectief.
Hoewel lichaamssappen nooit echt een smakelijk onderwerp zijn, hebben ‘bloed, zweet en tranen’ het tot ons cultureel archief geschopt. Deze uitdrukking leidde eerder al tot een klassieker van André Hazes, en is nu de titel van een boek waarin de vermeende onsmakelijkheid van deze lichaamssappen door historicus Ruben Verwaal in geschiedkundig perspectief wordt gezet.
Per hoofdstuk analyseert Verwaal de historische kijk op een van de tien substanties die we bijna allemaal uitscheiden, maar waar we toch hooguit met onze dokter over praten. ‘Bijna allemaal’, aangezien melk, menstruatievocht en zaad genderspecifiek zijn, en er zeldzame ziektes blijken te bestaan waarbij patiënten bepaalde stoffen niet produceren of uitscheiden.
Renaissance
Hoewel onze afkeer van deze vloeistoffen diepgeworteld lijkt, is deze universeel noch tijdloos. In het oude Griekenland werd het zweet van sporters als parfum met (vermeende) geneeskundige krachten verkocht. Met name tijdens de renaissance transformeerde onder invloed van artsen en wetenschappers het beeld van ons lichaamsvocht. Dat we er alleen met onze dokter over praten is dus best begrijpelijk; deze beroepsgroep bleek er in het verleden veruit de grootste interesse in te hebben.
Het boek is zeker vermakelijk en informatief, maar urgentie en samenhang ontbreken. De afzonderlijke hoofdstukken lezen meer als een lange serie leuke feitjes en historische anekdotes, dan als een overkoepelend verhaal. Dat is niet per se negatief, maar het zorgt er wel voor dat de leeslust niet groeit naarmate je verder in het boek komt. De eetlust trouwens ook niet.
Verwaal verdient in academisch opzicht wel een originaliteitsprijs. Mensen en gebeurtenissen krijgen vaak pas een plek in de geschiedenis als ze op enige wijze bijzonder zijn. Om zulke triviale zaken als zweet en oorsmeer historisch uit te diepen, is zeker vernieuwend. De geschiedenis van het alledaagse is een klein vakgebied, dat desalniettemin heel bijzonder kan zijn.
