Gemurmel in de ruimte

Zwaartekrachtgolven observeren is stilaan routine aan het ­worden. Dankzij deze rimpelingen in de ruimtetijd ­kunnen we het heelal op een andere manier in kaart ­brengen dan ooit te­voren. Het is alsof we er een nieuw zintuig bij ­hebben, dat we bovendien steeds beter onder de knie ­beginnen te krijgen. Dit opent de deur naar een beter begrip van allerlei mysterieuze kosmische fenomenen.

In een verduisterde kamer in Zweden, onder een kroonluchter en omgeven door tientallen in goud ingelijste portretten, wachten journalisten op de telefoonverbinding met Rainer Weiss. Het is oktober 2017 en Weiss heeft zojuist, samen met Kip Thorne en Barry Barish, de Nobelprijs voor Natuurkunde ontvangen voor zijn leidende rol in de waarneming van zwaartekrachtgolven. De pracht en praal van de bijeenkomst vormde een passend slotakkoord van de zoektocht naar deze schier ongrijpbare golven, die meer dan honderd jaar eerder door Albert Einstein werden voorspeld.

In werkelijkheid was de bijeenkomst eerder een begin. Als je de traditionele astronomie met telescopen beschouwt als het zien van de kosmos, dan is astronomie met zwaartekracht­golven zoiets als het horen ervan. De ontdekking van deze rimpelingen in de ruimtetijd verschafte sterrenkundigen in feite een nieuw zintuig. In die kamer vol verslaggevers nam een journalist van de Zweedse televisie de microfoon en vroeg Weiss wat we er allemaal van zouden kunnen leren. ‘Nou, er zijn flink wat zaken waarmee we aan de slag kunnen’, reageerde hij.

Zo’n vijf jaar later, en tientallen waargenomen zwaartekrachtgolven verder, beginnen we te begrijpen wat hij bedoelde. Deze golven bieden ons een rijk beeld van de meest exotische objecten in het universum. Ze tonen ons nieuwe details van het sterfproces van sterren, en verklaren reeds lang bestaande mysteries rondom zwarte gaten. Bovendien lijken we op het punt te staan om een geheel nieuwe soort zwaartekrachtgolven waar te nemen, waarmee we zouden kunnen afstemmen op de frequentie van zeer mysterieuze objecten waarvan we denken dat ze in de nasleep van de oerknal werden gesmeed.