Eiwitten met een januskop

Prionen zijn eigenaardige eiwitten met twee gezichten. Ze ontlenen hun eigenschappen aan de vreemde manier ­waarop ze zijn gevouwen. Dikwijls leidt deze eiwit-origami tot akelige hersenkwalen. Maar, zo legt neurowetenschapper ­Michel Brahic uit, onderzoekers beginnen nu in te zien dat ­prionen ook onverwacht nuttige functies vervullen.

Op een ochtend in 1980 zat ik in mijn lab toen er iemand op me afstapte. Het was mijn Amerikaanse collega Stanley Prusiner, die beweerde dat hij had ontdekt wat scrapie veroorzaakt, een geheimzinnige infectieziekte die geiten en schapen fataal kan ­worden. Hij had de ziekte, die sponsachtige gaatjes in het brein van de dieren vormt, jarenlang bestudeerd. Veel collega’s ergerden zich aan de vasthoudendheid waarmee hij stelde dat de veroorzaker van scrapie geen genetische basis heeft. Prusiner wist namelijk zeker dat een besmettelijk eiwit de boosdoener was: een ongehoord idee.