In De reis van onze genen brengen een wetenschapper en een journalist op basis van genetisch bewijsmateriaal de migratiestromen door de millennia heen in kaart.
Wir schaffen das. Met die iconische woorden wilde de Duitse bondskanselier Angela Merkel in augustus 2015 zeggen dat Europa de migratiestroom, die door de burgeroorlog in Syrië in korte tijd flink was aangezwollen, aan zou kunnen. Honderdduizenden mensen probeerden via Turkije Europa binnen te komen, om vervolgens te voet door landen als Bulgarije, Roemenië, Servië, en Hongarije het rijkere Westen te bereiken.
De uitspraak van Merkel was koren op de molen van tegenstanders van migratie. Wir schaffen das helemaal niet, dachten velen. Er doemde een angstbeeld op van een tsunami aan vreemdelingen die Europa via de zogeheten Balkanroute zou overspoelen. Tijdens deze ‘vluchtelingenzomer’ van 2015 ontstond bij biochemicus Johannes Krause en journalist Thomas Trappe het idee voor De reis van onze genen.
Verdwenen cultuur
Krause is gespecialiseerd in archeogenetica. Dat wil zeggen: hij onderzoekt het DNA van oeroude menselijke overblijfselen, bijvoorbeeld botten of tanden. Daaruit probeert hij dan de menselijke evolutie en de migratie van oude bevolkingen in kaart te brengen. Trappe houdt zich veel bezig met politiek, in het bijzonder met nationalisme en populistisch gedachtegoed.
Uit het boek van Trappe en Krause blijkt: reizen zit Europeanen in de genen. Letterlijk. Zo valt uit ons DNA op te maken dat de Balkanroute zeker geen moderne uitvinding is. Via exact dezelfde route drong achtduizend jaar geleden een stroom migranten door tot het hart van Europa. Talloze boerenfamilies uit Anatolië, het schiereiland dat nu deel uitmaakt van Turkije, verdreven de oorspronkelijke bewoners van het continent. Uiteindelijk verdween de oude Europese cultuur volledig.
Uitstapje naar infectieziektes
Met behulp van genetisch bewijs maakt De reis van onze genen een reconstructie van de manier waarop de mens zich over de aarde verspreidde. Van de eerste oermensen die Afrika verlieten tot de migratiestromen die Europa en de rest van de westerse wereld hun gezicht hebben gegeven.
Het boek maakt ook een uitstapje. De technieken die menselijke migratie onthullen, kunnen namelijk eveneens een beeld schetsen van de veroveringstochten van infectieziektes zoals de pest en cholera.
Zowel voor- als tegenstanders van migratie kunnen in De reis van onze genen argumenten vinden voor hun standpunt. Grote migratiestromen verlopen zelden vlekkeloos. Maar de auteurs hopen met hun boek juist te laten zien dat de mondiale samenleving, met name voor Europa, ook een sleutel tot vooruitgang is.
