Toen Poolse onderzoekers een Egyptische mummie in een CT-scanner schoven, verwachtten ze een mannelijke priester. Tot hun verbazing zagen ze het lichaam een zwangere vrouw. Het is de eerste ontdekking van een zwangere mummie.
‘Het was een complete schok!’, mailt archeoloog Wojciech Ejsmond, die het onderzoek leidde. Ejsmond is directeur van het Warsaw Mummy Project, waarbij meer dan veertig mummies uit het Nationaal Museum van Warschau worden bestudeerd. Door CT-scans en röntgenfoto’s willen de betrokken wetenschappers meer te weten komen over de leeftijden, doodsoorzaken, ziektes en leefgewoontes in het Oude Egypte.
Verrassend voetje
Bij het bestuderen van CT-scans en röntgenfoto’s van een mummie zag antropoloog Marzena Ożarek-Szilkede ineens iets dat op een voetje leek in het bekkengebied. Ze riep haar man erbij, die ook aan het onderzoek meewerkt, en hij bevestigde wat ze zag. Zo ontdekten ze dat ze keken naar het lichaam van een vrouw die zwanger was op het moment van overlijden.
‘Bij mannen ruikt het meer naar kaas, bij vrouwen naar ui’: verrassende verhalen over microben
Ze zitten op je neus, op je bord, in je darmen, onder je voeten. Te klein om met het blote oog te zien, met oneindig veel en ...
Uit het niet-invasieve onderzoek – waarbij de schedelgrootte werd bepaald – bleek dat het voetje onderdeel was van een foetus van tussen 26 en 30 weken (zes en zeven maanden) oud. De leeftijd van de vrouw schatten de onderzoekers tussen de twintig en dertig jaar.
De vrouw leefde in de eerste eeuw voor Christus in Thebe, in het zuiden van Egypte. Ze behoorde waarschijnlijk tot de Thebaanse elite, omdat ze zorgvuldig is gemummificeerd en behangen is met een rijke set amuletten.
Verkeerde kist
De zwangere mummie kwam uit een kist die volgens de inscriptie bedoeld was voor Hor-Djehuty, een mannelijke priester. ‘De schatting is dat ongeveer 10 procent van de mummies niet overeenkomt met de kist waarin ze naar musea komen’, vertelt Ejsmond. ‘Dit percentage kan nog hoger liggen.’
Er zijn verschillende redenen waardoor mummies niet matchen met hun kisten. Mogelijk is het lichaam na het mummificeren per ongeluk in de verkeerde kist gelegd, zegt Ejsmond. ‘De kist kan ook opnieuw gebruikt zijn – bijvoorbeeld doordat hij uit een ander graf gestolen is. Of grafrovers of handelaren uit de negentiende eeuw hebben de mummie in een verkeerde kist geplaatst. We weten dat grafrovers destijds mummies uit hun kisten halen, beroofden, en ze opgelapt weer terug plaatsten; niet noodzakelijkerwijs in dezelfde kist.’
Geen foetus-mummie
De foetus is niet uit het lichaam gehaald om hem apart te balsemen. Het is voorlopig nog gissen naar de reden. Er is namelijk weinig bekend over de gewoontes en gebruiken rondom zwangerschap in het Oude Egypte. ‘Een vraag is wat de status was van een ongeboren kind in relatie tot het oude Egyptische geloof in een hiernamaals’, zegt Ejsmond.
Verder onderzoek aan de mummie kan mogelijk meer onthullen. Zo willen de onderzoekers een klein hapje weefsel uit de mummie halen om de doodsoorzaak te achterhalen.
Omdat de mummie nu nog meer vragen oproept dat ze kan beantwoorden, noemen de onderzoekers haar de ‘Mysterieuze Dame’ (Mysterieus Lady).