Wie denkt dat vissen geen geluid kunnen maken, heeft het mis. Van enkele soorten kikvorsvissen, kunnen de mannetjes met behulp van hun zwemblaas ‘zingen’.
Foto: Eric Heupel
De kikvorsvis Halobatrachus didactylus heeft tenminste vijf verschillende geluiden op zijn repertoire staan. Met hun grommende, kwakende, langgerekte en ritmische tonen trekken ze vrouwtjes aan.
‘Ik probeer robots te ontwikkelen die ook echt een nieuwe stap maken’
Hoe werkt vliegen? Dat lijkt een simpele vraag, maar voor luchtvaarttechnicus en bioloog David Lentink is het een levenslange zoektocht.
Lokroep
Tijdens het paarseizoen van mei tot juli, maken mannetjes nesten onder stenen en zingen daar hun lied. Ze beschermen hun territorium tegen indringers die eropuit zijn het nest in te nemen, en wachten op vrouwelijk bezoek. Wanneer een vrouwtje zich door de serenade heeft laten verleiden, volgt een paring en legt ze haar eitjes in het nest. Daarna neemt het mannetje de zorg op zich. Drie tot vier weken na het uitkomen zijn de jongen oud genoeg om het nest te verlaten.
Nu is gebleken dat de geluiden van de mannetjes niet alleen werken als lokroep, maar ook rivalen op afstand houden. Dit idee bestond al langer, maar tot nu toe was er geen bewijs voor. Clara Amorim en haar collega’s van het ISPA University Institute in Portugal hebben nu de hypothese getest door de mannen het zwijgen op te leggen.
Narcose
Kikvorsvissen maken de geluiden door de spieren van hun zwemblaas aan te spannen. Hierdoor ontsnapt lucht en ontstaat er een trilling. Ze kunnen verschillende geluiden maken door de spieren met verschillende ritmes en snelheden samen te trekken. De groep van Amorim heeft de vissen die voor het experiment werden gebruikt onder narcose gebracht en hun zwemblaas laten leeglopen. Hierdoor konden ze de spieren van de zwemblaas nog wel aanspannen, maar geen geluid meer maken.
Het resultaat was dat de nesten van deze stille mannetjes een grotere kans hadden binnengedrongen te worden. Dit duidt erop dat de geluiden een effectieve manier zijn om indringers buiten de deur te houden.
Effectief
Hoe vaak en hoe snel geluiden gemaakt worden, heeft verband met de grootte van het dier. Hierdoor kunnen andere vissen aan de hand van het geluid inschatten wat de kwaliteit van een potentiële partner of tegenstander is.
Volgens Amorim is geluid maken een goede manier om het nest te beschermen tegen andere mannetjes. De aanblik van een bezet nest alleen is veel minder effectief dan wanneer daar het geluid bij komt van een mannetje dat bereid is zijn territorium te verdedigen.
De kikvorsvis is niet de enige die onder water herrie maakt. Haringen laten scheten om elkaar in het donker te vinden, zwarte anemoonvissen klapperen met hun kaken om indringers op afstand te houden en een ander soort kikvorsvis huilt als een baby.
Lees ook: