Door klimaatverandering duurt het muggenseizoen steeds langer. Dit veroorzaakt uitbraken van dengue, het Oropouche-virus en het Oost-paardenencefalitisvirus.
In de Verenigde Staten is een persoon overleden aan een besmetting met het zeldzame Oost-paardenencefalitisvirus, ook wel Eastern Equine Encephalitis of EEE genoemd. Dit is een virus dat door muggen wordt verspreid. Het sterfgeval vond plaats in New Hampshire en werd op 27 augustus gemeld. Het is het eerste besmettingsgeval van het virus in New Hampshire sinds 2014. Ook de staten Massachusetts, New Jersey, Vermont en Wisconsin hebben elk een besmetting gemeld.
Gemeentes maken zich zoveel zorgen om de situatie dat sommige hebben besloten om hun parken na zonsondergang te sluiten, omdat muggen het actiefst zijn op dat moment van de dag. Daarnaast beperken ze activiteiten in de openlucht en openbare evenementen.
Ieder mens een persoonlijk dieet
Gezondheidseconoom Milanne Galekop onderzocht gepersonaliseerde diëten. Zijn die echt de moeite en de kosten waard?
Jaarlijkse muggendagen
30 procent van de mensen die besmet raken met het Oost-paardenencefalitisvirus overlijdt. Het virus komt niet veel voor in de Verenigde Staten. Toch zijn er de laatste jaren meer uitbraken geweest. Volgens epidemioloog Catherine Brown, werkzaam bij het Massachusetts Department of Public Health, speelt klimaatverandering hierbij een grote rol. Normaal gesproken breekt het virus eens per tien tot twintig jaar uit, maar het is nu slechts vier jaar geleden sinds het einde van de vorige uitbraak. In Europa hebben voor zover bekend geen besmettingsgevallen plaatsgevonden.
Door het nattere weer en hogere temperaturen in het voor- en najaar duiken muggen eerder in het jaar op en overleven ze langer. Hierdoor is ook de periode waarin de muggen ziektes overdragen langer, aldus medisch geograaf Sadie Ryan van de Universiteit van Florida. De jaarlijkse muggendagen – waarin weeromstandigheden optimaal zijn voor deze insecten – hebben tussen 1979 en 2022 een toename gekend van meer dan twee weken in de Verenigde Staten.
Een warmer klimaat zorgt er bovendien voor dat het gebied waarin de muggen zich begeven groeit. Hierdoor groeit wereldwijd het aantal besmettingsgevallen door ziekmakers die door muggen worden overgedragen.
Recordaantal besmettingen
In Brazilië is het aantal besmettingen met het Oropouche-virus ten opzichte van vorig jaar met meer dan 800 procent toegenomen. Dit virus veroorzaakt een ziekte waarbij de symptomen vergelijkbaar zijn met die van dengue of het zika-virus. In vijf landen in Zuid-Amerika zijn in totaal meer dan achtduizend gevallen geregistreerd, waarvan twee sterfgevallen. Het is voor het eerst dat mensen aan de ziekte overlijden.
Ook in Europa is het virus gesignaleerd. Het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) rapporteerde afgelopen zomer negentien besmettingsgevallen, meegebracht door reizigers uit Brazilië en Cuba.
De besmettingscijfers van het dengue-virus zijn eveneens hoger dan ooit. Sinds juli zijn er wereldwijd meer dan elf miljoen gevallen gemeld, waarvan meer dan zevenduizend doden. Dat is bijna twee keer zoveel als de gevallen in 2023. Ook toen was er al een recordaantal besmettingen.
De besmettingscijfers van dengue stijgen al jaren. Zo vonden in 2023 honderdzeventig besmettingen plaats op het vasteland van de Verenigde Staten, ongeveer net zoveel als alle besmettingen tussen 2014 en 2022 bij elkaar.
In Europa is een vergelijkbare ontwikkeling te zien. In zowel 2022 als 2023 vonden minstens zoveel besmettingen plaats als in de tien jaren daarvoor bij elkaar opgeteld. Van 2012 tot en met 2021 werden in totaal 62 besmettingen gemeld. Op het Nederlandse vasteland en in België komt de ziekte alleen voor onder reizigers die de ziekte meenemen vanuit het buitenland, maar in mediterrane gebieden vinden de laatste jaren steeds meer lokale besmettingen plaats, volgens gegevens van het RIVM, het zorgdepartement van de Vlaamse overheid en het ECDC.
Dit valt gedeeltelijk te verklaren doordat steeds meer verschillende soorten muggen dengue kunnen overdragen. Een van die soorten is de tijgermug (Aedes albopictus). Het aantal gebieden waarin deze soort zich heeft gevestigd is tussen 2013 en 2023 verdubbeld. Ryan: ‘Als we kijken naar de meest optimale situatie voor overdracht wat betreft bijvoorbeeld temperatuur en voldoende regenval, dan zien we dat die gunstige omstandigheden steeds noordelijker voorkomen. Hierdoor is de kans groter dat muggen op nieuwe plekken opduiken.’
Preventieve maatregelen
Om door muggen overdraagbare ziektes te verslaan, kunnen we leren van het verleden. De VS was bijvoorbeeld in 1951 in staat om malaria uit te roeien door gebieden waar veel besmettingsgevallen waren te besproeien met het nu beruchte pesticide DDT. Hoewel deze methode effectief bleek, waren er wel onbedoelde gevolgen. De dieren die in die gebieden leefden werden voor een groot deel uitgeroeid en de kans op kanker en neurologische aandoeningen bij mensen steeg.
Maar dat betekent niet dat we nooit meer pesticiden zouden moeten overwegen. We moeten ze dan wel verstandiger gebruiken. Massachusetts is bijvoorbeeld deze week begonnen met het verstuiven van het pesticide Anvil 10+10, om de uitbraak van het Oost-paardenencefalitisvirus te beperken. Dit pesticide is niet alleen veiliger dan DDT, maar de autoriteiten waarschuwen bewoners nu bovendien om binnen te blijven terwijl het pesticide wordt aangebracht.
Aan de andere kant zijn de simpelste maatregelen soms het effectiefst, volgens Ryan. Bewoners kunnen bijvoorbeeld schermen aanbrengen op ramen en deuren en geen bakjes met stilstaand water buiten laten staan. Daarnaast helpt het om beschermende kleding te dragen. Ryan: ‘Basismaatregelen die mensen in hun eigen huishouden kunnen uitvoeren, kunnen oprecht een game changer zijn.’
