Wie kanker krijgt, heeft vooral grote pech, zo blijkt uit nieuw onderzoek. Goed nieuws voor rokende en drinkende zonaanbidders? Dat niet, stelt hoogleraar moleculaire genetica van UMC Utrecht Hans Clevers.
Onderzoekers van het Amerikaanse Johns Hopkins Instituut stellen in nieuw onderzoek dat 65 procent van alle kankergevallen gewoonweg pech is.
‘De gemiddelde mens heeft kans op kanker en daar kunnen we zelf helemaal niets aan doen. Oorzaak is de noodzakelijke stamceldeling in ons lichaam; héél soms ontstaan er foutjes bij het kopiëren van alle erfelijke codes in de cel. Een opeenstapeling van die foute cellen kan kanker veroorzaken. Kanker is immers een ziekte van het dna. Het is puur pech als die foutjes ontstaan – het heeft niets te maken met nachtrust, roken of alcoholgebruik.’
Die conclusie geeft een behoorlijk machteloos gevoel.
‘Het leert ons wel het een en ander. We hadden al een vermoeden, maar door de ontwikkeling in het stamcelonderzoek van de laatste jaren weten we nu dat stamceldeling in twee derde van de kankergevallen de oorzaak is. Die fouten in de stamceldeling ontstaan vooral in weefsel met zeer actieve stamcellen, dat wil zeggen stamcellen die zich relatief vaak kopiëren.’
Ieder mens een persoonlijk dieet
Gezondheidseconoom Milanne Galekop onderzocht gepersonaliseerde diëten. Zijn die echt de moeite en de kosten waard?
‘Dat geldt bijvoorbeeld voor cellen in de huid en de darmen, en in mindere mate voor cellen in de lever en de hersenen. Niet toevallig ontwikkelen mensen daar vaak kanker. Met deze wetenschap moeten we vooral blijven inzetten op het vroegtijdig opsporen van deze tot kleine tumortjes ontwikkelde foute cellen. Voor een deel gebeurt dat al met het nationaal darmkankeronderzoek en het borstkankeronderzoek.’
Is dit nu een vrijbrief voor mensen met liefde voor de fles of sigaret?
‘Bepaald niet. Elk mens heeft door de stamceldeling een basiskans op kanker, maar je kunt het jezelf wel extra moeilijk maken door domme dingen te doen: veel roken, drinken, in de zon zitten, slecht eten of in aanraking komen met asbest. Grofweg dertig procent van de kankergevallen ontstaat door deze omgevingsfactoren.’
‘Nog eens vijf procent van de kankergevallen is erfelijk bepaald. Dan hebben we het over mensen die al vanaf hun geboorte een foutje in het dna hebben en met zekerheid kanker zullen ontwikkelen, veelal op jonge leeftijd. Bij westerse families zie je vaak dat het borstkanker of darmkanker betreft. Een voorbeeld is actrice Angelina Jolie, die haar borsten preventief heeft laten verwijderen. Bij haar was met zekerheid vastgesteld dat ze borstkanker zou ontwikkelen, net als andere vrouwen in haar familie.’
Hoe belangrijk is dit onderzoek?
‘Dit onderzoek vertelt dat we meer energie moeten steken in het opsporen van kanker, omdat de ziekte vaak niet te voorkomen is. Voor kankerpatiënten is de boodschap van dit onderzoek dat de kans groot is dat zij zelf geen schuld hebben aan het ontstaan van hun tumor. Dat is belangrijk voor mensen die de oorzaak toch vaak bij zichzelf zoeken. In 65 procent van de gevallen is het echt een kwestie van pech.’
‘Dit inzicht doet denken aan het verhaal van marathonzwemmer Maarten van der Weijden, die herstelde van kanker. Hij heeft altijd betoogd dat hij niet gelooft in genezen door positief denken. Hij zei: ‘De één heeft geluk, de ander pech.’ Zo is het.’
Lees ook: