Genève (CH) – Nadat de grote versnellerinstallatie van het Europese deeltjeslaboratorium CERN afgelopen maand buiten bedrijf is gesteld, groeit de roep van wetenschappers om toch verder te experimenteren.


De wetenschappelijke staf van CERN is bedroefd en verbaasd. Alhoewel ruimschoots van te voren bekend was dat de grootste deeltjesversneller ter wereld zou gaan sluiten, overheerst toch onbegrip. De werknemersorganisatie op CERN heeft stevige kritiek op het gebrek van helderheid in de procedure die de directeur-generaal van CERN heeft gevolgd.

Zo’n 2700 werknemers van CERN en duizenden onderzoekers van elders over de hele wereld hebben de afgelopen elf jaar onderzoek uitgevoerd met de Large Electron Positron Collider. Dit apparaat versnelt elektronen en positronen tot zeer hoge snelheid en laat ze dan op elkaar botsen. Bij die botsingen ontstaan allerlei elementaire deeltjes en straling. Grote detectoren leggen het resultaat van de botsing vast, waarna wetenschappers met veel rekenwerk daarna inzicht in de aard van de botsingsproducten krijgen.
LEP is nu gesloten, omdat CERN in dezelfde tunnel waarin de LEP zich bevindt, begint aan de bouw van een nieuwe deeltjesversneller. De wetenschappers hebben echter het gevoel dat ze op de drempel stonden van een nieuwe ontdekking, namelijk die van het Higgsdeeltje. De ene maand die de LEP extra mocht doorgaan, was niet genoeg. De ontdekking zou meer licht werpen op een van de grootste geheimen van de natuur, de oorsprong van de massa in het heelal. De laatste maanden ontwaarden de onderzoekers steeds vaker aanwijzingen dat ze er niet ver meer vanaf waren. Een extra jaar doorgaan met de LEP zou Europa de eerste grote ontdekking van de 21e eeuw geven.
De werknemersorganisatie op CERN is bang dat straks Amerikaanse onderzoekers er met de ontdekking vandoorgaan. Bovendien zijn ze niet overtuigd van de argumenten van de directeur-generaal voor de snelle sluiting: “De beslissing van de directeur-generaal brengt CERN in diskrediet en kan de toekomst van de organisatie in de waagschaal stellen. (…) Hoe kan men gemotiveerd blijven, nieuw talent aantrekken en om geld voor nieuwe apparaten vragen als bestaande installaties niet ten volle worden benut?”
Tot de protesterende stemmen behoren ook die van Nobelprijswinnaars. De werknemersorganisatie verzoekt om een wetenschappelijk openbaar debat, dat leidt tot een helder besluitvormingsproces omtrent de toekomst van LEP. “Zo’n beslissing”, zo berichten de werknemers, “kan niet zomaar worden genomen door een directeur-generaal die het vertrouwen bij de werknemers mist en die niet langer weet hoe hij moet luisteren naar de wetenschappelijke gemeenschap als geheel.”

Erick Vermeulen