Onder sterrenkundigen woedt een debat over de vraag of de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie niet te traag werkt in de zoektocht naar buitenaards leven.
Afbeelding: Nasa/Esa
Rond een ster die veertig lichtjaar bij ons vandaan staat, werden afgelopen maand drie nieuwe planeten ontdekt. Volgens onderzoekers kan het een goed idee zijn om de James Webb Space Telescope (JWST), die in 2018 als opvolger van de Hubble gelanceerd wordt, de atmosferen van die planeten te laten onderzoeken. Het zou immers kunnen dat er leven op die planeten te vinden is, zo blijkt uit nieuw onderzoek.
Maar gaat JWST dat ook daadwerkelijk doen? Dat is het onderwerp van het debat dat in de astronomiegemeenschap woedt. Astronomen staan op het punt om over de techniek te beschikken waarmee we kunnen nagaan of we alleen zijn in het heelal. Hoewel het antwoord op die vraag ingrijpende gevolgen kan hebben en de Nasa beweert de zoektocht te zien als een van haar belangrijkste taken, is die zoektocht tot nu toe vooral traag en indirect geweest. Veel mensen nemen daar niet langer genoegen mee.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
‘Het is schandalig dat de Nasa niet actief zoekt naar buitenaards leven, maar dit wel noemt als een van de motivaties voor hun programma’s’, zegt Chris McKay, astrobioloog aan Nasa’s Ames Research Center in Californië. ‘Ook voor het Mars-programma geeft Nasa die zoektocht op als belangrijkste reden, maar in de uitgevoerde missies doet Nasa er vervolgens niks mee.’
Vergissing
Als voorbeeld noemt McKay de Mars 2020-rover. Deze zal in de toekomst op zoek gaan naar tekenen van leven die op de rode planeet. Maar in plaats van meteen op microben te jagen, zal de rover slechts Marsmonsters nemen die Nasa bij volgende missies naar de aarde wil brengen. Op aarde kunnen de monsters onderzocht worden op tekenen van leven uit het verleden of heden.
McKay denkt dat die aanpak een grote vergissing is. En hij is niet de enige. Ook veel mensen buiten het wetenschappelijke veld steunen de zoektocht naar leven. Veel mensen zien de vraag of we alleen zijn als een van de belangrijkste en interessantste wetenschappelijke kwesties.
‘Het merendeel van ons onderzoek wordt door de overheid met belastinggeld gesubsidieerd. Een vraag vanuit het algemeen publiek is dus een legitieme reden om iets te proberen uit te vinden, ook als dat lastig is’, zegt Joanna Barstow van de universiteit van Oxford, die de studie naar het opsporen van exoplaneten met JWST leidde.
Al is niet iedereen het daarmee eens. ‘Ik ben ontzettend dankbaar voor het enthousiasme van het publiek over de zoektocht naar leven. Ook ik denk dat we dit zouden moeten onderzoeken. Maar ik vind ook dat de Nasa en andere federale onderzoeksinstellingen de ruimte verdienen om strategische beslissingen te nemen die wel of niet overeenkomen met de huidige verlangens van het publiek’, zegt Christopher Carr, onderzoeker aan het project The Search for Extra-Terrestrial Genomes.
Gestaag tempo
Misschien moeten we Nasa’s ogenschijnlijke getreuzel zien als een belangrijke eerste stap en hebben we nog een lange weg te gaan. ‘Hoe begin je aan een zoektocht naar leven?’ vraagt Casey Dreier, directeur ruimtevaartbeleid aan de Planetary Society in Californië. Hij meent dat we eerst moeten onderzoeken hoe Mars er vroeger uitzag voordat we te weten kunnen komen waar leven kon ontstaan en welke vormen het aannam. Pas dan zouden we er volgens hem actief naar kunnen zoeken.
Die aanpak vraagt om een traag maar gestaag tempo. ‘Elke stap die Nasa zet, is voorzichtig: langzaam, planmatig en wetenschappelijk’, zegt John Mustard, die voorzitter was van het Science Definition Team voor de Mars 2020-missie.
Dat wil niet zeggen dat Mustard blij is met dat trage tempo. ‘Ook ik ben ongeduldig, omdat ik vind dat we niet snel genoeg gaan’, zegt hij. ‘Ik denk wel dat de Nasa de juiste stappen zet bij haar missies, maar een volgende missie zou nu al in ontwikkeling moeten zijn.’
Voor niets?
Al blijft de kans groot dat we niets vinden, zelfs als we harder naar leven op zoek zouden gaan. Er is een kans dat er nooit leven op Mars geweest is. Ook op de recent ontdekte exoplaneten wemelt het mogelijk niet van leven. Om dat na te gaan, zou de JWST, een van ’s werelds meest gewilde telescopen, maar liefst dertig uur verspreid over vijf jaar tijd moeten observeren.
Stel dat we ons voorlopig beperken tot die planeten en vervolgens niets vinden. Was het dan toch het proberen waard? Het zoeken naar leven is tenslotte niet Nasa’s enige missie.
‘De zoektocht naar leven is een fundamentele vraag over wat het betekent om mens te zijn, wat het betekent om te leven en wat onze plaats is in het universum. Er is dus een grote drang om deze vraag te beantwoorden’, zegt Carr. ‘Maar het is niet de enige waardevolle vraag. Zelfs als er nooit leven is geweest, is het waardevol Mars beter proberen te begrijpen. Al is het maar om er achter te komen waarom de aarde zo anders is dan Mars.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: