Sinds het begin van de satellietmetingen in de jaren zeventig is het oppervlak van de oceanen dat bedekt is met drijvend zee-ijs nog nooit zo klein geweest. Dat betekent dat er waarschijnlijk in duizenden jaren nog nooit zo weinig zee-ijs is geweest.
In het noordpoolgebied is het dieptepunt in hoeveelheid zee-ijs het resultaat van zowel de opwarming van de aarde als van ongebruikelijke weersomstandigheden, waarschijnlijk het gevolg van diezelfde aardopwarming. In het zuidpoolgebied is de huidige dip in zee-ijs mogelijk alleen het gevolg van natuurlijke variatie.
Is het aardse magneetveld de weg kwijt?
Volgens sommigen kan het aardmagneetveld elk moment omkeren. Is er reden tot zorg?
Veranderlijk
De hoeveelheid zee-ijs in het noordpoolgebied zou gedurende de winter op het noordelijk halfrond eigenlijk snel moeten groeien. Maar het noordpoolgebied is snel warmer geworden en bovendien zijn de temperaturen nog verder boven het gemiddelde geduwd door binnenkomende warme lucht.
Het is deze winter zo warm geweest dat de hoeveelheid zee-ijs tijdelijk gekrompen is, zoals te zien is aan de dalen in de blauwe lijn in de grafiek hieronder.
Het zee-ijsgebied op de Zuidpool is intussen sneller gekrompen dan gebruikelijk tijdens de zuidelijke zomer, zoals de blauwe lijn in de onderstaande grafiek weergeeft.
De verwachting is dat de hoeveelheid seizoensgebonden zee-ijs rond de Zuidpool op de lange termijn zal afnemen, naarmate de opwarming van de aarde zich voortzet. Deze afname is echter nog niet in gang gezet. Integendeel: de gemiddelde hoeveelheid zee-ijs in de zuidpoolwinter is zelfs iets gegroeid sinds 1979.
Zowel deze groei als de huidige dip kunnen het gevolg zijn van natuurlijke veranderlijkheid, zegt klimatoloog John Turner van het British Antarctic Survey in Cambridge, Verenigd Koninkrijk. ‘Het klimaat op de Zuidpool is extreem veranderlijk’, zegt hij.
Nieuwe dieptepunten
De directe oorzaak van de huidige dip is misschien een verzwakking van de winden rond de Zuidpool in november 2016. ‘Het was een erg uitzonderlijke maand’, zegt Turner. ‘Relatief kleine veranderingen in winden kunnen grote gevolgen hebben voor zee-ijs.’
In het noordpoolgebied daarentegen neemt het zee-ijs op de lange termijn af dankzij de opwarming van de aarde. Door de opwarming verzwakken de winden die de om de pool cirkelen, wat warme lucht de kans biedt het noordpoolgebied binnen te dringen. Wanneer warme lucht binnendringt, lekt de koude lucht zuidwaarts. Dat verklaart waarom het deze winter in delen van Azië en Europa ongebruikelijk koud was
Door de gelijktijdige dieptepunten op beide polen, is de totale hoeveelheid zee-ijs op de planeet tot recorddiepte geslonken. Uit reconstructies van de hoeveelheid in het verleden blijkt dat er in duizenden jaren niet zo weinig zee-ijs in het noordpoolgebied is geweest, zegt meteoroloog Eric Holthaus.
@EricHolthaus “probably the lowest in millennia” sources:https://t.co/ff9OzZEcbp
Current levels in context w/ 18,000yrs of reconstructions. pic.twitter.com/fqZan8ag74— Eric Holthaus (@EricHolthaus) 14 January 2017
De hoeveelheid zee-ijs in het noordpoolgebied neemt misschien weer toe in de komend paar jaren, alvorens te zakken naar nieuwe dieptepunten. Klimaatwetenschapper Ed Hawkings van de universiteit van Reading in het Verenigd Koninkrijk vergelijkt de langetermijnafname van het Arctische zee-ijs met een bal die van een heuvel af stuitert. De algemene trend is naar beneden, maar grote dalingen worden vaak gevolgd door sprongetjes terug.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: