Nu de astronomen van de Event Horizon Telescope de foto van het superzware zwarte gat in de Melkweg hebben vrijgegeven, willen zij ook video’s van de twee gefotografeerde zwarte gaten gaan maken. Ook zoeken zij andere verre zwarte gaten die groot genoeg zijn om te bestuderen.
Op 12 mei onthulde de Event Horizon Telescope (EHT) de eerste foto van het zwarte gat in het centrum van de Melkweg. Daarmee heeft de telescoop beelden gemaakt van zowel dat zwarte gat, Sagittarius A* (of Sgr A*) genaamd, als van M87*, het zwarte gat in het centrum van het sterrenstelsel M87. Het team dat de beelden maakte, gaat zich nu op nieuwe mijlpalen richten. Wat staat er op het programma?
Eerst moeten de onderzoekers veel recente waarnemingen nog bestuderen. De beelden van Sgr A* en M87* zijn beide samengesteld uit gegevens die in 2017 zijn verzameld. Sindsdien zijn er nog twee waarnemingsperioden met de EHT geweest, waarbij extra telescopen zijn toegevoegd aan het oorspronkelijke netwerk van acht.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
‘In 2018 hebben we data verzameld met één extra telescoop, in 2022 met drie extra telescopen. We werken heel, heel hard om dat naar jullie te krijgen… zo snel als we kunnen, maar ik kan geen beloften doen over wanneer’, zei EHT-onderzoeker Lia Medeiros van het Institute for Advanced Study in New Jersey tijdens een persevenement op 12 mei. Het kan nog jaren duren voordat de resultaten van die analyse worden bekendgemaakt, zei ze.
Lichtknopen
Eén ding dat dit werk naar verwachting zal verduidelijken, is de structuur van het materiaal rond Sgr A*. Het gaat dan met name om de drie heldere ‘knopen’ van licht die op de nieuwe afbeelding te zien zijn. Door de manier waarop de foto is gemaakt, zouden die heldere punten kunnen zijn gevormd door de gebruikte technologie en niet door een natuurlijk verschijnsel. ‘De knopen hebben de neiging om op één lijn te staan met de richtingen waarin we meer telescopen hebben’, zei EHT-onderzoeker Feryal Özel van de Universiteit van Arizona tijdens het persevenement. ‘Hoewel je deze extra heldere vlekken ook van nature verwacht, vertrouwen we ze in onze gegevens nog niet zo erg.’
Lees ook: Astronomen maken de eerste foto van ‘ons’ superzware zwarte gat: Sagittarius A*
Tot nu toe zijn de beelden in lijn met de algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein. Verdere analyse kan ons inzicht geven in of die theorie ten onder gaat in de extreme gebieden rond zwarte gaten. ‘Dat zou ons op een gegeven moment een aanwijzing moeten geven voor iets anders dan onze huidige formulering van de zwaartekracht met de algemene relativiteitstheorie’, zei Özel. ‘Maar we zien vooralsnog geen barst in die theorie.’
Filmpjes
Tot slot is een ander belangrijk doel van het EHT-team om video’s te maken van Sgr A* en M87*, terwijl het materiaal eromheen beweegt en in de loop van de tijd verandert. ‘We hebben geprobeerd om met de gegevens die we hebben een film te maken’, zei EHT-onderzoeker Katie Bouman van het California Institute of Technology tijdens het persevenement. Maar hoewel haar team wel wat bruikbare gegevens heeft, zijn dat er momenteel niet genoeg om filmpjes te maken van de zwarte gaten, zei ze.
De extra telescopen die onlangs aan de EHT-verzameling zijn toegevoegd, moeten daarbij helpen. Deze zullen gegevens verzamelen in meerdere golflengten, zodat de resolutie van de beelden zal toenemen en er ook kleurenfoto’s kunnen worden gemaakt. Op de beelden die tot nu toe zijn vrijgegeven, zijn de kleuren later toegevoegd om de helderheid aan te geven.
Tot nu toe zijn deze twee zwarte gaten de enige waarvan we weten dat ze door de EHT kunnen worden afgebeeld met een resolutie die hoog genoeg is om hun silhouetten te zien tegen het licht van het hete plasma eromheen. Bij Sgr A* kan dat vanwege zijn nabijheid tot de aarde, bij M87* vanwege zijn kolossale afmetingen. Er wordt nog gezocht naar andere superzware zwarte gaten die de onderzoekers zouden kunnen waarnemen en vergelijken met deze twee. Op basis van statistische studies zouden er andere zwarte gaten moeten bestaan die groot genoeg zijn en niet te ver weg voor de EHT om te ontleden, maar onderzoekers hebben die nog niet gevonden.
