Extreme hitte brengt ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee, vooral voor mensen die ouder zijn of een kwetsbare gezondheid hebben. Dit is wat je erover moet weten en hoe je jezelf ertegen kunt wapenen.
Als gevolg van de klimaatverandering komen hittegolven steeds vaker voor. Ook zijn ze intenser en duren ze langer dan ooit, met dodelijke gevolgen. Uit onderzoek blijkt dat wereldwijd ongeveer 356.000 sterfgevallen in 2019 mogelijk gerelateerd zijn aan extreme hitte.
In dit artikel leggen we uit hoe hitte het lichaam beïnvloedt en hoe je jezelf ertegen kunt beschermen.
Op zoek naar de vliegroute van de grote stern
Ecoloog Ruben Fijn bracht met gps voor het eerst uitgebreid het vlieggedrag van de grote stern in kaart. Zijn onderzoek laat ...
Wat is een hittegolf?
Een hittegolf wordt over het algemeen gedefinieerd als een periode van ongewoon warm weer die meer dan twee dagen aanhoudt. In Nederland en België is er sprake van een hittegolf als de temperatuur op minstens vijf opeenvolgende dagen boven de 25 °C uitkomt, en minstens drie van die dagen boven de 30 °C. Op andere plekken ligt de drempelwaarde anders, afhankelijk van de gemiddelde temperatuur in de regio.
Wat doet extreme hitte met ons lichaam?
Het menselijk lichaam reageert op twee belangrijke manieren op hoge temperaturen: door het verwijden van de bloedvaten in de huid en door het produceren van zweet.
Door de toename van de bloedstroom naar de huid kan meer warmte aan de omgeving worden afgegeven. Zweet koelt het lichaam af wanneer het op de huid verdampt. Deze processen helpen de lichaamstemperatuur tussen de 36 °C en 37 °C te houden, wat nodig is om de stofwisseling normaal te laten werken.
Maar ze kunnen ook schadelijke gevolgen hebben. Het verwijden van de bloedvaten leidt tot een lagere bloeddruk, waardoor het hart harder moet werken om het bloed door het lichaam te pompen. Bij mensen met een hartaandoening kan dit leiden tot een hartaanval.
Overmatig zweten kan leiden tot het verlies van zout uit het lichaam. In extreme gevallen kan een laag natriumgehalte in het bloed leiden tot misselijkheid en hoofdpijn.
Waaraan overlijden mensen tijdens een hittegolf?
Tijdens hittegolven gaan er bovengemiddeld veel mensen dood aan hart- en vaatziekten en luchtwegaandoeningen. Maar het is lang niet altijd duidelijk of de dood van een persoon door de hitte is veroorzaakt, zegt gezondheidsonderzoeker Ana Nunes van de Universiteit van Warwick in het Verenigd Koninkrijk. ‘Het verband tussen sterfgevallen tijdens of onmiddellijk na een hittegolf als gevolg van blootstelling aan hitte is moeilijk vast te stellen. Het sterftecijfer dat wordt toegeschreven aan extreme hitte, wordt zeer zeker onderschat’, zegt ze.
Wie zijn het meest kwetsbaar voor langdurige hoge temperaturen?
De mensen die het meeste risico lopen bij hoge temperaturen zijn ouderen, mensen die geïsoleerd leven, mensen met hartaandoeningen en mensen die geen toegang hebben tot airconditioning, zo blijkt uit onderzoek. Een andere studie heeft uitgewezen dat mensen met geestelijke gezondheidsproblemen ook een hoger risico lopen om te sterven door extreme hitte. Dit kan te wijten zijn aan de effecten van medicatie of omdat ze niet de nodige voorzorgsmaatregelen nemen om koel te blijven tijdens een hittegolf, denken onderzoekers.
Ook zuigelingen lopen risico’s door warm weer. Die hebben in verhouding tot hun massa namelijk een veel groter lichaamsoppervlak dan volwassenen. Dat betekent dat ze onder warme omstandigheden gemakkelijker warmte kunnen opnemen.
Wat zijn de risico’s van extreme hitte tijdens de zwangerschap?
In de VS worden ongeveer 25.000 kinderen per jaar eerder geboren dan anders het geval zou zijn geweest als gevolg van blootstelling aan extreme hitte, ontdekte een studie. Een andere studie toonde aan dat in landen met een laag tot gemiddeld inkomen zwangere vrouwen die in de laatste week voor de bevalling met extreme hitte te maken krijgen, een hoger risico lopen op vroeggeboorte en doodgeboorte.
Raak je meer gewend aan hitte als je opgroeit in een warm land?
Iedereen kan zich in de loop van enkele dagen fysiologisch aanpassen aan warm weer; dit staat bekend als acclimatisatie. Iemand die gewend is aan warmte, gaat meer zweten en scheidt ook zweet af met een lagere zoutconcentratie. Dit helpt de zoutbalans van het lichaam in stand te houden. Ook neemt de snelheid van de huiddoorbloeding toe om de overdracht van warmte naar de omgeving te maximaliseren.
Hoe blijf ik veilig en koel tijdens een hittegolf?
Drink veel en blijf tijdens de hittegolf zo veel mogelijk in de schaduw. Doe overdag de gordijnen dicht in kamers die op de zon gericht zijn. Draag zonnebrandcrème om je huid te beschermen tegen uv-licht en trek ruimzittende kleding aan om koel te blijven. Vermijd ook lichaamsbeweging in de buitenlucht op het warmste moment van de dag.
Wat is het verschil tussen hitte-uitputting en een hitteberoerte?
Hitte-uitputting treedt op wanneer je lichaam buitensporig veel water en zout verliest. Dit kan hoofdpijn, duizeligheid en een snelle ademhaling veroorzaken. Als je binnen een half uur weer afkoelt, is het meestal niet ernstig.
Hitte-uitputting kan echter overgaan in een hitteberoerte. Dat is een ernstige medische aandoening die optreedt wanneer je lichaam zwaar oververhit raakt, wat bewustzijnsverlies kan veroorzaken. Als iemand na 30 minuten rusten op een koele plaats nog steeds onwel is van de hitte, moet je de hulpdiensten bellen.
Hoe behandel je hitte-uitputting en een hitteberoerte?
Hitte-uitputting kan worden behandeld door een koele plek te zoeken om te rusten en veel water te drinken. Als je vermoedt dat iemand een hitteberoerte heeft, bel dan onmiddellijk de hulpdiensten.
