De Lofar-telescoop wordt ook wel aangeduid als ‘de ogen van de aarde’. Een voorgesteld windmolenpark kan het zicht van die ogen flink vertroebelen. Daarom vechten astronomen nu met man en macht tegen de windmolens.
De grootste radiotelescoop ter wereld verkeert mogelijk in gevaar. Een groep energieproducenten, agrariërs en grondeigenaren wil vijftig megawindmolens in oost-Drenthe laten bouwen. Als dat plan doorgaat, kan dat volgens astronomen desastreuze gevolgen hebben voor de Lofar-telescoop, die duizenden antennes in dat gebied heeft staan.
De initiatiefnemers van het project lieten het Britse bureau Pager Power in 2015 de effecten van het voorgestelde windmolenpark op de Lofar-metingen in kaart brengen. Dat bureau concludeerde dat mogelijke verstoringen waarschijnlijk verwaarloosbaar zouden zijn. Het Nederlands Instituut voor radioastronomie Astron is het daar echter volstrekt niet mee eens. Het instituut vreest dat de verstoringen veel metingen onbruikbaar zullen maken en dreigt met een schadeclaim van honderd miljoen euro.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Zwarte gaten
De Lofar-telescoop bestaat uit duizenden antennes van een paar meter hoog. Die antennes staan verspreid over de wereld, met het merendeel in Drenthe. De antennes vangen radiogolven op uit de ruimte, bijvoorbeeld afkomstig van verre sterrenstelsels of zwarte gaten. Astronomen registreren alle signalen die de antennes opvangen en vogelen op basis daarvan uit van wat voor bronnen de signalen afkomstig zijn.
De voorgestelde 200 meter hoge windmolens kunnen de metingen op verschillende manieren verstoren. Elektronische apparatuur in de windmolens verzendt radiogolven in hetzelfde frequentiegebied als de radiogolven die de Lofar-astronomen bestuderen. Weliswaar zijn die elektronische signalen zwak, maar dat zijn signalen uit verafgelegen sterrenstelsels ook. Deze twee soorten radiogolven kunnen daardoor in de metingen door elkaar gaan lopen.
Minister Kamp
Een ander verstorend effect is dat de windmolens signalen uit de ruimte kunnen reflecteren. Op die manier vangen antennes signalen op van bronnen die ze normaal niet zouden kunnen detecteren (zie figuur hieronder), wat de interpretatie van de metingen bemoeilijkt.
Astron verrichtte het afgelopen jaar zelf experimenteel onderzoek naar effecten van windmolens op metingen. Daarbij traden volgens de betrokken astronomen onmiddellijk dominante verstorende effecten op.
Minister Kamp van Economische Zaken moet dit jaar nog beslissen of het project doorgaat.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: