Er is iets gaande op Venus. Het oppervlak van onze buurplaneet, dat doorgaans wordt beschouwd als dood en inactief, is bedekt met lijnen die wijzen op een vorm van actieve erosie.
De lijnen bedekken grofweg 7 procent van Venus’ oppervlak en heten tesserae. In de vroege jaren tachtig zijn ze voor het eerst waargenomen door Russische Venera-sondes. De lijnen zijn lang en lopen parallel aan elkaar over heuvels en bergen. Deze glooiingen lijken te zijn ontstaan doordat de grond over zichzelf heen is gevouwen.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Kettingzaag
Planeetwetenschapper Paul Byrne van de North Carolina State-universiteit in de Verenigde Staten onderzocht met collega’s de spaarzame radarbeelden die we van Venus’ oppervlak hebben om erachter te komen wat deze tesserae precies zijn. Hierbij viel het ze op dat de lijnen meekrommen met hoogtes en dieptes, vergelijkbaar met een topografische kaart, in plaats van dat ze overal doorheen snijden.
‘Stel je voor dat je met een kettingzaag losgaat op een telefoonboek, zodat er een topografie in ontstaat. Als je daarna van bovenaf neerkijkt op het boek dat je net hebt verminkt, dan zie je in de blootliggende paginaranden een complex patroon van krommingen’, zegt Byrne. Dit patroon lijkt op dat van de tesserae, wat erop wijst dat ze uit een of ander gelaagd gesteente moeten bestaan.
Erosie
Waar die lagen vandaan komen, is niet duidelijk. Byrne en zijn collega’s vermoeden echter dat het in sommige gevallen gaat om lagen van lava die over zichzelf heen zijn gevouwen en daardoor opeen zijn gehoopt. Maar ongeacht of de lagen nu bestaan uit lava of sedimentair gesteente, het staat buiten kijf dat iets het oppervlak moet hebben versleten om de zijkant van de lagen zichtbaar te maken.
‘We kunnen lijnen met zo’n krommingspatroon alleen zien als er sprake is van erosie’, zegt Byrne, die zijn werk zou hebben gepresenteerd tijdens de vorige week afgelaste conferentie over maan- en planeetwetenschap in de Texaanse plaats The Woodlands. ‘In de afgelopen honderden miljoenen jaren heeft wind sediment afgeschaafd en deze zonderlinge landschappen gekerfd.’
Er is geen reden om aan te nemen dat het weer op Venus in de tussentijd is veranderd. Dezelfde winden slijten daarom waarschijnlijk tot op de dag van vandaag nog steeds langzaam de heuvels van Venus af.
