In monsters die ruimtevaartuig Cassini heeft verzameld tijdens zijn missie naar Saturnusmaan Enceladus lijken moleculen te zitten die kenmerken hebben van de ingrediënten van leven.
Op Saturnusmaan Enceladus komt mogelijk een grotere diversiteit aan complexe organische moleculen voor dan tot nu toe gedacht. Dat verhoogt de kans dat daar chemische reacties kunnen plaatsvinden waaruit uiteindelijk leven zou kunnen ontstaan.
Enceladus is een van de meest veelbelovende plekken voor het bestaan van leven in het zonnestelsel buiten de aarde. Onder de ijzige korst bevindt zich een enorme vloeibare oceaan, waaruit pluimen van ijs en waterdamp spuiten. Ook zijn er aanwijzingen dat zich op de bodem van die oceaan energiebronnen bevinden vergelijkbaar met onderzeese hydrothermale bronnen op aarde.
‘Bij mannen ruikt het meer naar kaas, bij vrouwen naar ui’: verrassende verhalen over microben
Ze zitten op je neus, op je bord, in je darmen, onder je voeten. Te klein om met het blote oog te zien, met oneindig veel en ...
Pluimmonsters
Ruimtevaartuig Cassini draaide 13 jaar lang in een baan rond Saturnus en zijn manen, om in 2017 op de planeet te crashen. Tijdens die periode heeft Cassini monsters genomen van een van de buitenste ringen van Saturnus, die materiaal bevat dat waarschijnlijk afkomstig is uit de pluimen van Enceladus. Cassini heeft de ijzige steenkorrels vervolgens bestudeerd met zijn Cosmic Dust Analyzer. Daaruit bleek enige tijd geleden al dat op Enceladus alle zes de chemische elementen voorkomen die nodig zijn voor leven zoals wij dat kennen: koolstof, waterstof, stikstof, zuurstof, fosfor en zwavel.
Maar Cassini heeft de maan ook van dichterbij bekeken en daarbij korreltjes verzameld die direct van de pluimen afkomstig waren. Die waren tot nu toe minder nauwkeurig geanalyseerd.
Functionele groepen
Nu hebben planeetwetenschapper Nozair Khawaja van de Vrije Universiteit van Berlijn en zijn collega’s een nieuwe blik geworpen op de gegevens over de pluimmonsters. En daarin hebben ze bewijs gevonden voor een breed scala aan zogeheten functionele groepen. Dat zijn onderdelen van moleculen die bepalen hoe het molecuul zich gedraagt tijdens chemische reacties. In biologische moleculen komen ze veel voor. Tot de gevonden groepen behoren esters, alkenen en ethers, maar ook complexere groepen die stikstof en zuurstof bevatten, vertelde Khawaja tijdens het Europlanet Science Congress dat op 11 september plaatsvond in Berlijn.
Hoewel de onderzoekers niet precies kunnen vaststellen van welke moleculen deze functionele groepen afkomstig zijn, betekent hun aanwezigheid dat er meer chemische reacties mogelijk zijn die vetten of nucleotidebasen, de bouwstenen van DNA, kunnen produceren.
Technische beperkingen
‘Eerdere analyses hadden al gewezen op de aanwezigheid van zwaardere moleculen, maar nu weten we meer over wat voor moleculen dit zouden kunnen zijn’, zegt natuurkundige Andrew Coates van het University College London. De vondst ondersteunt het idee dat Enceladus leven zou kunnen herbergen, zegt Coates. Maar het zal volgens hem erg moeilijk zijn om precies vast te stellen welke moleculen zich in deze korrels bevinden, vanwege de technische beperkingen van de instrumenten aan boord van Cassini. ‘De sonde was niet ontworpen om echt naar leven te zoeken. Maar met nieuwe informatie over de bouwstenen van het leven kunnen we zeker weer een tijdje vooruit’, zegt hij.
