Heb jij weleens een hersenschudding gehad? Het kan best zijn dat je denkt van niet, maar dat het antwoord ja is. Populaire sporten zoals voetbal leiden tot meer hersenschade dan gedacht. Operation head-bang populariseert daarom op Lowlands kennis over de hersenschudding en haar symptomen.
De gevolgen van hersenschade veroorzaakt door sport zijn groot. Niet alleen bij boksen en rugby is dat een probleem, ook oud-voetballers hebben een hogere kans op dementie en de dodelijke zenuwziekte ALS. Vandaar dat het Alzheimercentrum Amsterdam dit jaar vertegenwoordigd is op het Lowlands Science Lab met Operation head-bang, met onder andere neuropsychologen Lisa Waterink en Suzie Kamps. Hun doel: de cognitieve en motorische impact van een hersenschudding onderzoeken, en tegelijkertijd Lowlanders bewust maken van de symptomen van een hersenschudding.
Hersenschade door voetbal is lang onderbelicht geweest, zowel bij sporters als bij wetenschappers. Een aantal recente wetenschappelijke onderzoeken laat een zorgwekkend verband zien tussen iemands contactsportcarrière en hersenziektes zoals dementie. Veel vormen van hersenletsel, zoals hersenschuddingen blijven onopgemerkt omdat de acute symptomen er niet zijn of niet worden herkend.
‘Ik probeer robots te ontwikkelen die ook echt een nieuwe stap maken’
Hoe werkt vliegen? Dat lijkt een simpele vraag, maar voor luchtvaarttechnicus en bioloog David Lentink is het een levenslange zoektocht.
Virtuele hersenschudding
Wees gerust, je krijgt geen bal tegen je hoofd wanneer je op Lowlands de tent van Operation head-bang binnenstapt. De hersenschudding-ervaring komt tot je via een simulatiebril, die een hersenschudding nabootst. Lowlanders moeten met de bril op een aantal cognitieve en motorische testjes doen. Die komen je misschien bekend voor als je ooit een kopstoot hebt uitgedeeld aan een harde vloer of de lokale lantaarnpaal, en daarna bij een arts bent beland.
Langs de lijn van het voetbalveld gebruiken hulpverleners deze testjes ook om symptomen van een hersenschudding vast te stellen. Op het moment gaat er iets mis met het gebruik of de interpretatie van die testjes, aangezien hersenschuddingsymptomen vaak gemist worden. Ook zijn er veel incidenten die tot zogenoemd subconcussief letsel leiden, ofwel hersenletsel zonder acute symptomen zoals die van een hersenschudding. Waarschijnlijk hebben veel meer sporters ooit hersenletsel gehad dan tot nog toe bekend was.
Woordenschat
De onderzoekers willen buiten cognitieve en motorische gevolgen van een hersenschudding, ook het woordgebruik van de bezoekers in kaart brengen als het gaat om hersenschuddingen. Omdat het fenomeen slecht herkend wordt, is het belangrijk dat ook andere woorden dan ‘hersenschudding’ een belletje doen rinkelen bij sporters en hulpverleners. Hersenschuddingen zijn te normaal geworden in sport doordat mensen niet door hebben dat zij of hun teamgenoten er een hebben.
Ook verschilt hoe iemand een hersenschudding ervaart sterk per persoon. Waarschijnlijk zijn er ook verschillen tussen mannen en vrouwen. Door de woordenschat in beeld te brengen, kunnen hulpverleners mogelijk beter herkennen dat iemand een hersenschudding beschrijft.
Veilig sporten
De onderzoekers benadrukken dat ze mensen niet bang willen maken voor sporten. Er zitten namelijk ook veel gezonde kanten aan lichaamsbeweging. ‘Je moet het alleen wel goed geïnformeerd doen, en de symptomen van een hersenschudding goed kunnen herkennen’, aldus Waterink en Kamps. Dan gaan mensen ook niet doorspelen met schade, of te vroeg weer beginnen met trainen.
Het onderzoek is een onderdeel van een groter project genaamd NEwTON (NEurodegeneration: Traumatic brain injury as the Origin of Neuropathology), gericht op progressieve hersenschade veroorzaakt door traumatisch hersenletsel opgelopen tijdens contactsporten of een militaire carrière. Deelname aan het onderzoek duurt zo’n tien minuten. Buiten leerzaam is de ervaring volgens de onderzoekers vooral ook leuk en weinig inspannend.
Cadeau aan je toekomstige zelf
Iedereen die wil, zowel Lowlanders als thuisblijvers, kan zich ook inschrijven bij hersenonderzoek.nl als vrijblijvend proefpersoon voor andere hersenonderzoeken. Vooral jongeren zijn hard nodig, want het gros van de mensen die nu bereikt worden door hersenonderzoekers zijn aan de oudere kant. Dat is niet alleen voor onderzoekers vervelend, maar ook voor jonge mensen zelf. Mogelijk kunnen zij nu nog stappen zetten om hersenschade en ziektes te voorkomen of te beperken, maar zonder proefpersonen kunnen wetenschappers daar geen onderzoek naar doen.
Inschrijven is laagdrempelig, je kiest zelf aan welk onderzoek je mee wilt doen: er is van alles mogelijk, van een vragenlijst invullen op de bank, tot een MRI-scan in het ziekenhuis ondergaan. Mensen die zich inschrijven, worden ook op de hoogte gehouden van de onderzoeksresultaten van het NEwTON-project en andere hersenonderzoeken.
Elk jaar vinden er wetenschappelijke onderzoeken plaats op muziekfestival Lowlands. New Scientist is partner van Lowlands Science Lab. Wij delen van tevoren wat er gaat gebeuren, en waar je als festivalbezoeker allemaal aan mee kan doen. Lowlands 2023 vindt plaats op 18, 19 en 20 augustus 2023.
