Astronomen hebben de verste ster ooit ontdekt. De vondst helpt ze het ontstaan van de allereerste sterren in het heelal te begrijpen.
Astronomen hebben een ster ontdekt op meer dan 27 miljard lichtjaar afstand van de aarde. Het is de verste ster die ooit is waargenomen.
Het licht van de ster heeft veel tijd nodig gehad om door het heelal naar ons toe te reizen. Daardoor zien we hem zoals hij er slechts 900 miljoen jaar na de oerknal uitzag. Zo geeft de ster ons een inkijkje in het jonge universum.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Earendel
De ster is gevonden met ruimtetelescoop Hubble. Een team van astronoom Brian Welch van de Johns Hopkins-universiteit in de Verenigde Staten gebruikte daarvoor een zogeheten ‘zwaartekrachtslens’. Daarbij vervormt en vergroot een relatief nabijgelegen sterrenstelsel of cluster van stelsels het licht van een verdergelegen object. Zo werkt het nabije object als een lens. Door die lens kunnen we hemellichamen zien die gewoonlijk te zwak zijn om waar te nemen.
Het sterrenstelsel waarin de nieuwe ster verblijft, staat bekend als de ‘Boog van de opkomende zon’. Die bijnaam dankt het stelsel aan de manier waarop de zwaartekrachtslens zijn licht vervormt. De onderzoekers noemden de nieuwe ster Earendel. Dat woord komt uit het Oudengels, een vroege vorm van de Engelse taal. Het betekent ‘morgenster’ of ‘opkomend licht’.
Het is niet helemaal duidelijk in welke mate de zwaartekrachtslens het beeld van de ster vergroot. Daardoor is de precieze omvang van de ster onzeker. Waarschijnlijk is die vijftig tot honderd keer zo zwaar als de zon.
Superzware zwarte gaten
Het licht van Earendel heeft er ongeveer 12,8 miljard jaar over gedaan om ons te bereiken. Doordat het heelal ondertussen flink is gegroeid, staat de ster momenteel waarschijnlijk al op zo’n 27,7 miljard lichtjaar afstand.
‘De ster brengt ons terug naar een tijd waarin het heelal heel anders was dan nu’, zegt Welch. Vervolgwaarnemingen van de ster kunnen astronomen helpen bepalen op welke manier sterren in het vroege heelal anders zijn dan recent gevormde sterren.
Als Earendel groot genoeg is, kan die zelfs ophelderen hoe superzware zwarte gaten in het jonge heelal zijn ontstaan. ‘Als het echt een enorm zware ster blijkt te zijn, dan kan daaruit een zwart gat van middelbare grootte gevormd worden. Dat kan dan weer het zaadje vormen voor een superzwaar zwart gat’, zegt Welch.
De onderzoekers gaan Earendel verder bestuderen met de James Webb-ruimtetelescoop. Op die manier willen ze zijn ware grootte en temperatuur achterhalen.
