Een prachtig beeld van het spiraalsterrenstelsel NGC 628, gemaakt door de James Webb-ruimtetelescoop, laat zien hoe stof zich gedraagt in de ruimte.
De bijzondere afbeelding van het centrum van het verre spiraalvormige sterrenstelsel NGC 628 toont een spectaculaire paarse draaikolk van stof. De opname, gemaakt door de James Webb-ruimtetelescoop (JWST), kan belangrijke inzichten onthullen over hoe stof zich gedraagt in sterrenstelsels.
Gecombineerd beeld
Het beeld is samengesteld uit drie datareeksen van verschillende golflengten, genomen door het mid-infrarood-instrumententeam van de JWST. De uiteindelijke afbeelding is gemaakt door sterrenkundige Gabriel Brammer, die geen deel uitmaakt van dat team en werkzaam is aan de Universiteit van Kopenhagen. Hij heeft de gegevens gedownload en elk van de infrarode golflengten vertaald naar de kleuren rood, groen en blauw, waarna hij het geheel combineerde tot één beeld.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
NGC 628 is eerder al met zichtbaar licht afgebeeld door andere telescopen, waaronder de Hubble-telescoop. Het sterrenstelsel lijkt op onze eigen Melkweg. Maar dankzij JWST’s vermogen om infrarood licht in hoge resolutie waar te nemen, is nu een verborgen structuur onthuld. ‘Als onze ogen deze mid-infrarode golflengten zouden kunnen zien, lijkt de nachtelijke hemel veel meer op deze foto. Dat lijkt mij spectaculair en misschien een beetje angstaanjagend’, zegt Brammer.
Paars
De opvallende paarse kleur in Brammers foto is te danken aan de unieke chemische samenstelling van de stofwolken in NGC 628. De wolken bestaan voornamelijk uit grote moleculen, zogeheten polycyclische aromatische koolwaterstoffen (paks), zegt astronoom Michael Merrifield van de Universiteit van Nottingham in het Verenigd Koninkrijk.
Deze moleculen zenden alleen infrarood licht uit van specifieke golflengten. Toen Brammer die golflengten vertaalde naar de kleuren rood, groen en blauw, was er heel weinig groen te zien. De emissies van rood en blauw licht vormen gecombineerd een roze-paarse kleur.
Te gedetailleerd
De opnamen zijn pas 17 juli gemaakt door de JWST, dus astronomen hebben nog niet de kans gehad om de bevindingen te bestuderen. Maar sommige wetenschappers hebben al onder Brammers sociale media-posts gereageerd dat het lege centrum op de foto anders is dan wat eerdere beelden van het sterrenstelsel laten zien. Dat kan wijzen op interessante fysische processen.
Merrifield zegt dat de JWST-gegevens ons ook iets kunnen vertellen over hoe stof zich vormt en herverdeelt in sterrenstelsels. Maar hij voegt eraan toe dat de informatie niet geschikt is om conclusies te trekken over hoe hele sterrenstelsels zich vormen en hoe ze evolueren. Er is namelijk te veel ingezoomd en er is een te hoge resolutie gebruikt. ‘Het is in feite te gedetailleerde informatie, alsof we nu het weer zien in plaats van het klimaat.’
Foto’s voor iedereen
Het maken van de foto was ‘verbijsterend eenvoudig’, zegt Brammer. Hiermee benoemt hij een voordeel van de JWST ten opzichte van Hubble waar niet vaak over wordt gesproken. ‘De James Webb-telescoop maakt geweldige opnames. En vergelijkbare verbeteringen zijn aangebracht in de technologie om de gegevens te verwerken en te verspreiden, zodat iedereen – van astronomen tot niet-deskundigen – de gegevens kan onderzoeken’, zegt Brammer.
